मेराे कथा मेरै शव्दमा गुनासाे कसैलाइ छैन

" मेराे कथा मेरै शब्दमा गुनासाे कसैलाइ छैन "


बि.स. 2036 साल असाेज 3 गते । माैसम कस्ताे थियाे थाहा भएन ।लाग्छ चराचुरूङि च्यार्र च्यार्र चुर्र चुर्र गर्दै थिए हाेलान,गाेठमा गार्इ बाछाेकाे अाङ चाटदै थियाे हाेला ।अाकाशकाे बादल पनि भर्खर भदाैरे पानी बाट सुकेकाे थियाे हाेला ।स्राेह्र शाद्रकाे तिथि थियाे कयाै पुरेतले पृित्रिकाे उद्दार गर्दै थिए हाेलान।विहानि पखकाे समय थियाे काेहि गाउँकाे लुकुन्डाेलमा काेइला बाेक्नकाे लागी डाेकाे खाेज्दै थिए कि ? काेहि वनमा दाउरा खाेज्दै थिए हाेलान , काेहि हल गाेरूलाइ डाेराउदै, काधँमा हलाे बाेक्दै मटरमार्क,फुलमार्क चुराेट( त्यस समयकाे सुर्तिजन्य प्रर्दाथ) अनि बिडि तान्दै हिडिरहेका पनि थिए हाेलान । काेहि अगेनाेमा बसेर तमाखु बनाउदै थिए हाेलान । मेराे घरमा अामा दुइ जना थिए म भन्दा अगाडिका ४ दाजु र ४ दिदिहरूमा एक दिदि काे त्यहि दिन न्वारन पनि थियाे मेरी जेठि अामा भर्खर घाममा बस्दै सुत्केरि तेल तताउदै हुनुहुन्थ्याे हाेला भने मेराे अामालाइ बेथाले च्यापेर हत्पत गाेठमा ल्याइयाे रे अनि बाहिर गाइ गाइ गुइ थियाे अब अाज न्वारन छेकिने भाे भन्दै । अरूकाे मनाेभावना के थियाे त्याे मलाइ थाहा भएन पनि साैतेनी सन्तानमा म अाउदै थिए । गाेठमा पराल राखिएकाे थियाे रे सानाे छाप्राे थियाे गाेठमा गाइ बाधिएकाे थियाे। मामाघर बाट हजुरअामाले मेराे दिदिलाइ दुधकाे खाँचाे अनि अामालाइ सजिलाे हाेस भन्नका लागी एक वटा बाच्छाे र गार्इ पठाइदिनु भएकाे रैछ त्यहि गार्इकाे मुख्यान्जि म जाेडले चिच्चयाउदै रूदै यस अविधा र तृष्णारूपि संसारमा अाइपुगे विहान 8 बजेर १४ मिनेकाे साइत बाेकेर । बारले बुधबार पक्षले कृष्ण पक्ष तिथिमा त्रयाेदशि तिथि र सत्ताइस नक्षेत्रकाे एक बलियाे नक्षेत्र मधा नक्षेत्रकाे तिन पाउमा "मि " नामाअक्षर लिएर म डुकुछापकाे गाउँमा रूदै अाइपुगेछु ।

सानाेममि,दिदि अामा र म
फाेटाे २०३८ सालकाे

साल नाल कसले कहा गाडे थाहा छैन । ११ अाैं दिनमा मेरी ठुलिअामा पट्टीकाे दिदि र मेराे एकै दिन न्वारान भएकाे रैछ कुलमा काे काे खुसि भए वा दुःखी भए त्याे पनि थाहा छैन तर यति चै अन्दाज गर्न सक्छु मेरि अामाकाे चै हर्षकाे सिमा थिएन हाेला किनकि पहिलाे गर्वमा छाेरि जम्मेपछि द्राेस्राे गर्व छाेराेमा पाउनु अवस्यपनि हर्षकाे सिमा थिएन हाेला । सुनेकाे कुरा घरमा साैता अाउनु भएकाे मेरी अामा सुत्केरि भएकाे भाेलि पल्ट बाटै धासँ दाउरामा लाग्नु भएकाे थियाे रे किनकि बुबा राजनितिमा थिए अनि व्यवसायमा चिनाहेर्ने र बनाउने पंण्डित , अनि लेखनदास पनि कहिले शहर त कहिलेकाहि गाउँकाे बसाइ हाेला ।साैताका रूपमा भित्रिएकि हाम्रीअामालाइ पक्कै सुख चै थिएननै हाेला यदि भएपनि त्याे समय भनेकाे अन्धविश्वास,अशिक्षा र अार्थिक अभावकाे समय थियाे नै अरूकुरा तपाइहरूले पनि मनन गर्न सक्नु हुन्छ नै । खानकाे लागी न त कुनै खेति नै दिइएकाे थियाे हाम्री अामालाइ बुबा सुरापानमा मग्न अामाले मेला पात पनि गर्नै पर्याे घरमा एक छाेरी च्यातिएकाे धाँधरमा र एक छाेरा टालाेले वेरिएकाे अबस्थामा हुर्काउन पनि ग्राहाे थियाेहाेला तर हुर्काइनहाम्री अामाले गाह्राेकाे बिचमा घरकाे ग्राहाेमै राखेर सुरक्षित पारेर । साैता साैताबिचकाे झगडाले गर्दा एकदिन बेस्मारि कुटेर मरान्नासन अबस्थामा अामालाइ घरमा छाेडेर बुबा कता जानु भएछ कुन्नि ।त्यसपछिकाे केहि हप्ता पछि बुबाले हामिलाइ अामाकाे साथमा पाटन लिएर जानुभएछ काेठामा । अनि उक्त समयकाे राजनितिक राेशनकार्कि संग अामाकाे पहिचान थियाे वहालेनै बानेश्वरकाे एक घरमा भाडा माझ्नेकाममा अामालाइ लगाइदिनुभएछ रे ।हामिलाइ अामाले त्यतिबेला त्यहि घरकाे बच्चाकाे कपडाहरू लगाइदिनुहुन्थ्याे रे ।डेरामा बसेपनि बुबा अाप्नै सुरपानमा धरि गाउँ धरि शहर वहाकाे नित्य कर्म यस्तै थियाे ।भाडा माझ्दै हुर्काउन पनि सजिलाे चै थिएनहाेला त्यहि बिचमा गाउँमा बि.स.2039 सालमा हजुरअामा स्व.हुनुभएकाे धटना देखि मलाइ केहि कुरा याद पनि छ । बुबा पाटनकाे डेरामा रूदै अत्तालिदै हामिलाइ लुगालगाइदिदै अनि हामिहरू हत्तरिदै चाँपागाउँकाे बाटाे हुदै गाउँ गएकाे । हजुर बुबा र अामा बस्ने घरकाे पिढिमा हामिलाइ छाडेर बुबा दाैडिदै बागमतिकाे तिर तिर हिडेकाे । त्यसबेला मलाइ यति चै थाहा छ त्यसपछि वा अधि हाे बुबाले उक्त समयमा एक वटा पानी धट्टाे काे जिम्मा हाम्रीअामालाइ दिनु भएकाे थियाे अनि ! त ! अलि अलि खानलाइ र खुबाउनलाइ अामालाइ सजिलाे भयाे हाेला पनि । त्यसबेला बागमति मा एक वटा हत्या काण्ड भएकाे कुरा केहि सम्झनामा छ मलाइ रातकाे समय थियाे हामि बागमतिकाे तिरमा रहेकाे पानी धट्टाेमा म मेरि ६ महिनाकि बहिनी र दिदी सुत्नलाइ तयारि गर्दै थियाै अामा कुलाेकाे पानी फर्काउन जानुभएकाे थियाे माथी खाेल्चाेमा अचानक गुहार गुहार भन्ने शब्द हाम्राे कानमा अायाे ।

मेराे जन्मघर


अचानक गुहार गुहार गुहार भन्ने शब्दले हामिलाइ एक छिन ठिङ्ग उभ्यायाे र अामा हतारिदै लालटिन बाेकेर अाधा भिजेकाे कपडामा धट्टाे भित्र पस्नु भयाे ।ढाेकामा अाग्लाे हालेर पिध्न ल्याएकाे मकैकाे बाेराले समेत ढाेकामा लगेर राख्नु भयाे अनि लालटिन र हामिसंगै भएकाे टुकि बत्ति निभाउन लगाउनु भयाे ।हातले चाेर अाैला मुखमा लगरे चुप लाग है भन्दै हामिलाइ कुनामा लग्नुभयाे त्यसकाे केहि समय पछि झ्याउकिरिकाे झ्यार्इ झ्यार्इ ,भ्यागुताकाे कुर कुर ,बागमतिकाे सलल अावाज मात्र हाम्राे कानमा पर्याे तर अचानक जाेडले हाम्राे धट्टाेकाे ढाेकामा छतमा ढुङ्गाले चार पाचँ चाेटि ड्वाङ ड्वाङकाे अावाजले हामिहरूलाइ तर्साइरह्रयाे र पनि अामाले मुख थुनेर हामिलाइ डरले चिच्चाउन बाट जाेगाउनु भयाे । केहि समयपछि ढुङ्गा पनि राेकिसकेकाे थियाे अावाज पनि हराइसकेकाे थियाे । धेरै वेर पछि बिस्तारै बाहिर चिहाएर अाउनु भयाे र बहिनिलाइ काखि च्यापेर दिदिलाइ मेराे हात समाउन दिएर एकवटा लट्ठीमा राँकाे बल्दै मध्यरातमा धट्टाे छाडेर हामि दनुवार गाउँ हुदै घर पुग्याे बाटाेमा त्रासले गर्दा कसरि कँहा लडियाे के भाे केहि थाहा छैन पछाडि कसैले फर्केर पनि हेर्यनाै पनि घरमा पुगेपछि लामाे स्वास फेरियाे पनि ।भाेलि पल्ट बिहान गाउँकाे सबै तिर हल्लि खल्लि छ हाम्राे धट्टाे भन्दा पारि वागमति किनारमा एक महिलाकाे लास पाे भेटियाे रे भन्ने । डुकुछापकाे पुराना मान्छेलाइ सायद याे धटना थाहा पनि हाेला याे लगभग बि.स. 2040 तिरकाे हुनुपर्छ त्याे समयमा म जम्मा साढे चार वर्षकाे थिए र पनि याे मगज गढेर बसेकाे छ त्याे धटना डुकुछापकाे छाप भएर । " मान्छेले केहि बुभ्न पढनु नै पर्छ भन्ने छैन परेर पनि बुभ्न सक्छ " मेरि अामा पढेकि अामा पनि हाेइनन् समयकाे पलले,धढिले र दिनानुदिन बदलिएकाे नक्षेत्रले वहालाइ पढाइरह्रयाे र हामिलाइ बढाइरहनु भयाे ।समय राेकिएकाे पनि छैन समय हिडिरहेछ र हामि पनि समयसंगै हिडने क्रममा मै थियाै र त्यहि क्रममा गाउँकाे गैरिमा अवस्थित श्री गणेश स्कुलमा मलाइ स्कुलमा पढन पठाइयाे ।स्कुलमा सुकुल थियाे केहि काठकाे मुढा अनि पढाउने शिक्षक पनि कमै थिए र पनि याद छ मलाइ केहि शिक्षकहरू । म पढने भन्दा घरकाे काम छल्न स्कुल जान्थे दिदिलाइ स्कुल पठाइएन सायद त्याे समय अशिक्षाकाे समय थियाे भनेर मैले बुझेकाे छु । कहिले काहि गाेठालाे जान्थ्ये ।मामा घरवाट पठाइदिएकाे गार्इ साह्रै याद अाउछ त्याे गाइकाे गाेठालाे हुदा जहिले पनि दुध गाेठाेलाे जादा अाफै दुहदै काचै नै खाएर अाप्नाे पेट भर्थे पनि ।टाटे पाङ्ग्रे शरिर भएकाे सिङगारि गार्इ हजुर अामाले हाम्री दिदिलाइ दुध खान पठाउनु भएकाे धेरै दुध त मैले नै सके बरू गाेवर चै मेरि दिदि ले साेर्नु भाे धेरै ।सम्भदा हासाे पनि लाग्छ अनि दिदिलाइ दिएकाे दुःख पनि याद अाउछ । मैले कयाै पल्ट अामाले लुकाएकाे मन्दिर पछाडिकाे एक दुइ सुका पैसा चाेर्दै पुष्टकारि र पिपलामेट खादै खाेल जति दिदि काे अाेच्यानमा राखिदिन्थे अनि अामाले अमरिसाेकाे कुच्चाेले दिदिलाइ हिर्काउनु हुन्थ्याे दिदिलाइ किन पैसा चाेरिस भन्दै गालि गर्दै कुटनु हुन्थ्याे म चै केहि थाहा नै नभएकाे जस्ताे गरेर टुलुटुलु हेरिरहन्थ्ये अहिले कस्ताे कस्ताे पाे लाग्छ । तर समयले सिकाउदै थियाे मलाइ पनि थाहा नै नपाएर म पनि सिक्दै थिए। एक दिन अचानक हजुर बुबालाइ गाह्राे भाे वहा लाइ अांगनमा राखेर नारायण भन्नु बा नारायण भन्दै गरेकाे कुरा अहिले पनि कानमा गुञ्जायमान छ ताजा भएर बसेकाे छ बि.स. 2042 साल साेह्रसार्द मा वहाकाे पनि समयकाे सुइ राेकियाे । उपकारी गुणी व्यक्ति निहुरन्छ निरन्तर ।फलेको वृक्षको हाँगो नझुकेको कहाँ छ र ।।याे पंङ्ति ले मलाइ डुकुछापकाे अाफन्तकाे याद गराउछ । सायद त्यहि कारणपनि हाे कि मलाइ डुकुछाप मनपर्नुमा । दाजुभाइ खलक हाम्राे ठुलाे छ ।मेराे हजुरबुबाका ७ छाेरा ५ छाेरी थिए । २ छाेरा वर्तबन्ध नै नगरि स्व. भए भने एक माइलाे छाेरा वर्तवन्ध गरेपछि स्व.हुनुभयाे ।अनि बाकि भए ४ त्यस मध्ये । ठुलाे बुबाकाे ३ छाेरा । साइलाे बुबाकाे पनि ३ छाेरा। मेराे बुबा तिर चै हामि ६ भार्इ ६ दिदि बहिनी तर एक मेरा दाजुकाे सानाे मै देहावसान भएकाे थियाे रे ,अनि हामि ५ भाइ मात्र भयाै । अनि काका काे दुइ छाेरा दुइ छाेरी । खलक पनि ठुलाे नै थियाे । त्यहि विचमा मलाइ अलि अलि मात्र झल्काे छ मेराे साइलाे बुबाकाे एक छाेरा बागमतिमा डुबेर स्व. भएकाे । सन्तानले डाँडा काँडा ढाकुन भन्ने अाशिर्वाद लागेका खलक थियाै हामि । हाम्राे घरमाचै अन्न हुदैनथ्याे किनकि हामि हेलामा फेला परेकाहरू थियाै । हेलामा पर्नु पनि त ठिक नै हाे किनकि अशिक्षाले गर्दा नै साैता अाउनु राम्राे पनि हैन तर हाम्राे त गल्ति थिएन नी हैन । घरमा हाम्री अामा पट्टि ३ सन्तान उता ठुलि अामा पट्टि पनि ७ सन्तान अनि 1 जना दिदि माइली अामा पट्टिकाे ।खेति पाति त्यै हाे सबै तिर दुःखनै थियाे । मेराे ठुलाे दाजु र माइलाे दाजुले त स्कुल नै देखेनन् हाेला किनकि परिवार ठुलाे थियाे खानेमुखहरू धेरै थिए काम पनि त गर्नु पर्याे त्याे समय पनि त त्यस्तै थियाे । अगाडि जन्मेकाहरूकाे भाग्य अलि पछाडि पर्दाे रैछ जस्ताेे लाग्छ । त्याे समयमा विशेष गरेर हामिलाइ माया गर्ने परिवारकाे सदस्यमा मेराे ठुलाेबुबा र साइलाे बुबाकाे परिवार (अामाहरू ) बिशेष हुनुहुन्थ्याे भने काकिलाइ म अामा भन्दा पनि माथि नै राख्छु वहाकाे घरकाे कुना काप्चा सबैनै थाहा छ मलाइ ।केहि मिठाे पकाइहाल्नु भाे भने बाेलाएर खुवाइहाल्नु हुन्थ्याे वहाले ।काकाकाे जेठा छाेरा दिपकदार्इ मास्टर हुनुहुन्थ्याे स्कुलमा पढाउने उनकाे पेशा थियाे,अहिले पनि वहा दनुवार गाउँकाे स्कुलमा पढाउनु हुन्छ नै । सायद हामि सानाे भएर पनि हुन सक्छ त्यस समयमा वहासंग बाेलेकाे याद चै छैन मलाइ । अनि पाेखरेल टाेलका एक दुइ घर र मेराे भतिज रमेश/दिनेशकी हजुरअामाले कयाै पल्ट हाम्राे घरमा खानेकुरा लुकाइ लुकाइ ल्याइदिनु हुन्थ्याे अनि हामिलाइ घरमा भात पकाएकाे बखतमा भात राखिदिनुहुन्थ्याे किनकि त्याे समय ढिडाेकाे समय थियाे भात खानलाइ दशैनै कुर्नु पर्थ्याे । अझै पनि याद छ खानेबेलामा पहिला ढिडाे र सिस्नाे वा अन्य तरकारि हुन्थ्याे अन्तिममा चै एक डाडु भात त्याे पनि घरमा पाहुना अाएकाे भए मात्रजीवन वनमा कयाैं काँडाले डाँडा ढाेकेकाे छ फुल टिप्न खाेज्दा काँडा बिझेर कयाैकाे पैतालमा खिलहरू बसेका हाेलान दुःख भन्ने मेराे मात्र ठुलाे अरूकाे चै सानाे भन्दिन पनि सबैकाे दुःखकाे अा–अाप्नै स्थान छ जीवननै एक दुःखकाे खाडलपनि त हाे हैन त ?। म कस्ताे गाउँमा र कस्ताे घरमा कसकाे भ्रुणवाट कस्काे काेखमा बसे त्याे संग मेराे कुनै गुनासाे छैन याे सब मेराे पुर्व कर्मकाे फल नै त हाे। तर यसलाइ सुधार्न सकिन्थ्याे हाेला ज्ञानले अज्ञानकाे बादल चिर्न सकिन्थ्याे हाेला। कसैले कहि कतै बाट बादल हटाउने प्रेरणा दिएनन त्यस समयका हाम्रा अग्रजहरूलाइ सायद त्याे पनि शिक्षाकाे किरण हाम्राे डुकुछाप सम्म नपुगेर पनि हाेला। मैले भनि हाले म त साैतेनी सन्तानमा अाएकाे अंशियार। किताबमा पनि साैतेनी भने पछि राम्राे कथा काेरिएकाे पाइदैन भाइचारकाे भावनाले भरिएकाे उपन्यास पनि छैन समाजमा सुधार भएकाे भए विचार पनि सुध्रिइन्थ्याे हाेला अनि म चै राम्राे उनिहरू चै खराब भनेर बाेल्दै हिड्दा समाजका मान्छेहरूले सहानुभुति दिन सक्छ तर साहार चै पक्कै दिदैननै हाेला।

डुकुछाप फाेटाेः बिक्रम न्याैपाने

जब म जन्मे त्यसकाे कहि वर्षमा हाम्री अामाले अाफुले बानेश्वरमा भाडा माझेर र सर सापट गरेर कमाएकाे केहि रकम अनि बुबाकाेपनि सहयाेगबाट पेटारेमा ५ राेपनि १३ अाना जग्गा लिइएछ अामाकै नाममा किनकि खानलाइ धाै धाै थियाे फेरि जग्गा कमाउनलाइ पनि मान्छे नभएकाेले त्याे जग्गा कमाउनलाइ नै दनुवारलाइ दिइयाे पनि । त्यसकाे केहि महिनाअगाडी हाे वा पछाडि हाम्राे हजुरबुबा र हजुरअामाले ठुलिअामालाइ अाप्नाे जग्गा बकस पत्र गरिदिनु भएछ रे के कारणले किन त्याे चै मलाइ थाहा भएन तर अनुमानकाे अाधारमा सायद हजुर बुबा र अामालाइ ठुलि अामाकाे छाेरा छाेरिकाे पिरले पनि हुन सक्छ ।बुबाकाे के भर रिसाए पछि वहालाइ कसैले छुन सक्दैन्थ्याे ।त्यसमाथि पनि वहाँ दनुवार गाउँमा बन्ने झाेलमा विस्तारै फस्दै हुनुहुन्थ्याे । अब चै हामिलाइ भात खानलाइ केहि राहत चै भएकाे थियाे तर त्यसकाे कुतले पुग्ने चै थिएन । समय वित्दै थियाे समयसंग म पनि बढदै थिए । बुबालाइ पनि रात दिनकाे दुइ श्रीमतिकाे झै–झगडा अनि गाउँमा तमासा देखाउन मन नभएरै हाेला हामिहरूलाइ शहरकाे काेठामा राख्ने उदेश्यले हामिलाइ सहरमा पुनः ल्याउनु भयाे। त्यहि विचमा मेराे दुइ दिदिकाे विवाह पनि भैसकेकाे थियाे । तर उता हाम्री ठुलि अामा पट्टीका दाजु,दिदि र बहिनि चै त्यहि धासँ दाउरामा ,खाेल्चामा ,खाेल्सामा नै पर्नु भयाे सम्झदा पनि अहिले चै नरमाइलाे नै लाग्छ कसैलाइ लाखा अनि कसैलाइ पाखा ,के ले भन्दा परिस्थितीले तर जे भए पनि हामि शहरमा पस्याै बाध्यताले । मेरा दाजुहरूमा दुइ दाजुहरू त्यहि पढदै हुनुहुन्थ्याे बाकि दुइ दाजुहरू जेठा दाजु भक्तपुरकाे इट्टा भट्टामा काम गर्नु हुन्थ्याे वहाकाे काम गर्ने थलाेमा म पनि एक पल्ट पुगेर एक रात बिताएकाे छु दुःख नै भन्नु पर्दा वहाहरूलाइ पनि दुःखनै थियाे सुख उहि मुर्तिसमान भगवानलाइ मात्र थियाे। अनि सहरमा म गुच्चा खेल्दै बस्थे एक दिन अब मलाइ पनि पढाउनु पर्छ भन्ने हल्ला चल्याे र अामाले पाटनकाे श्री चण्डि स्कुलमा भर्ना गर्नु भयाे । केहि हप्ता दिदि पनि स्कुल जानु भएकाे कुरा मलाइ राम्ररी थाहा पनि छ तर एक दिन पाटनकाे मंगलबजारमा पाइने सेताे झाेलले मात्तिएर बुबा धाैगाहलकाे हाम्राे काेठामा अाएर कराउन थाल्नु भयाे किन छाेरीलाइ स्कुलहालिस भन्दै त्यहि दिन देखि निरन्तर हाम्राे काेठामा झगडाकाे विउ पसेकाे थियाे त्याे कुहिएकाे भातकाे झाेलनै हाे भन्ने मेराे ठम्याइछ त्याे झाेलले गर्दा कुनै दिन झगडा नभएकाे भन्ने चै मलाइ थाहा छैन पढाइ त नाम मात्रकाे पढाइ थियाे मेराे । यति सम्म भयाे कि एक दिन बुबाले काेठाकाे सबै पकाउने सामान दराजमा बन्द गरेर गाउँ जानु भयाे अब हामिलाइ चै कसरि के खुवाउने भन्ने पिर अामालाइ हुनु स्वभाविकै थियाे ।यसरि घरकाे सबै समान ताल्चा लगाएर हिडेका बुबाले गर्दा हामि भाेक भाेकै हुने कुरा निश्चत थियाे नै ताल्चा फुटाउने हिम्मत चै न हामिमा थियाे न त अामामा किनकि बुबाकाे रिस महादेवकाे भन्दा चर्काे थियाे । मलाइ अहिले पनि याद छ त्यससमयमा पाटनकाे एक जना ग्रिर्ल पसल भएकाे दाजु जाे बुबाकाे पनि साथि हुनुहुन्थ्याे वहाले नै चामल तथा केहि खानेकुरा हाम्राे वेदना देखेर ल्याइदिनु भएकाे । सायद एक हप्ता पछि मात्र बुबा पुनः अाउनु भएकाे हाेला त्यत्ति धेरै त मलाइ पनि थाहा छैननै अनि त्यहि समयमा राेशनकार्कि काे साेर्स फाेर्समा हाम्री अामा नेपाल परिवार नियाेजन लगनखेलमा काम गर्नु हुन्थ्याे । काम सजिलाेनै थियाे फिल्ड भिजिट मात्र गर्ने र परिवार नियाेजन गर्नु पर्छ र सन्तान इश्वरकाे वरदान हैनन भन्ने शिक्षा फैलाउनु थियाे । त्याे समयमा अामाकाे तलब रू ५०० थियाे त्याे पनि महिना पुग्ना साथ बुबाले नै अफिसमै गएर झिक्ने गर्नु हुन्थ्याे ।यसरि पाइएकाे दुःखकाे बाबजुत पनि अामाले अफिसमा हाजिर गर्ने अनि फिल्ड तिर हिडे भनेर पेप्सिकाेलामा पनि जागिर गर्नु भएकाे थियाे ताकि एक ठाउँकाे पैसा बुबाले र अर्काे ठाउँकाे पैसा हामिलाइ खुवाउन पुगाेस भनेर ।

समय यसरिनै वित्दै थियाे उज्यालाे खाेज्दै अनि अगाडि जाेडिएकाे जग्गाकाे कुत पनि हामि बसेकाे ठाउँमै अाउथ्याे चामल किन्न पनि पर्दैन्थ्याे हामिलाइ किन भने केहि कुतले पनि पुग्थ्याे त केहि बुबालाइ चिना हेराउन अाउनेले ल्याएकाे चामलले पनि ।बि.स. २०४४ सालकाे कुरा हाे याे। समयले के खाेजेकाे थियाे थाहा भएन मलाइ ,हाम्राे भाग्यमा यति दुःखले पनि पुग्ने चै थिएन पनि एक दिन अचानक बुबा घरमा अाउनु खुकुरि कहाँ छ भन्दै खुकुरि झिक्दै अाज तेरि अामालाइ नकाटि छाडदिन भन्दै कराउन र भत्भताउन थाल्नु भयाे । रात भरि यस्तै चल्याे तर अामा अाउनु भएन किन ? के भएकाे थियाे? अादि हामिलाइ केहि थाहा पनि थिएन ।भाेलि पल्ट बिहान दिदि ढुङगेधारामा पानी लिन भनेर निस्कनु भयाे अनि साथमा बैनीलाइ पनि लिएर म चै बुबा संगै थिए । दिदि अाएर चिया पकाएर बुबालाइ दिनु भयाे बुबा बाथरूम गएकाे माैकामा दिदिले खाने तेल बाहिर फ्याल्नु भयाे किन त्याे पनि मलाइ थाहा थिएन अनि बुबा अाएपछि दिदिले बुबा तेल नै सकिएकाे रैछ के गर्ने भन्नु भयाे बुबाले दाैराकाे खल्तिमा पैसा हाेला जा किनेर लेरा भन्नु भयाे अनि दिदिले विक्रम त पनि हिड भन्नु भयाे र बैनिलाइ पनि हात समाउनु भयाे यसरि त्याे दिन हाम्राे बुबा संगकाे छुटिने दिन भनेेर पनि थाहानै थिएन र म,बैनि र दिदि बाहिर लाग्याे पछाडि नहेरिकन यसरि दिदि, म र बैनि बाहिर चाेकमा पुग्याै त्यहा पुगेपछि दिदिले भन्नु भाे हिजाे बुबाले अामालाइ अफिसमा बेस्मारि कुटुनु भएकाे रैछ हाकिमले बुबालाइ तलब नदिएकाे झाेकमा त्यसैले अब देखि अामा बुबा संग नबस्नेरे नत्र बुबाले काट्नु हुन्छरे त्यहि भएर हामि निस्केकाे भन्नु भयाे । अनि अामा खै भने मैले बैनीले जवाफमा अामा राेशनकार्कीकाे घरमा हुनुहुन्छ मैले बाटाे देखेकाे छु भन्दै सानि ६ बर्षकि मेरि बैनीकाे बाटाे देखाइकाे भरमा हामि डराउदै हिड्याै । बेला बेलामा पछाडि पनि फर्कदै श्वा श्वा गर्दै । पाटनकाे अशाेक हल देखि कुमारि पाटि मानभवनकाे गल्लिमा । तर बैनिकाे अन्दाजले चै भ्याएन पनि। बाटाेमा साेध्धै खाेज्दै पुग्याै अन्त्यमा अामाकाे काखमा । जसले जे भनाेस अामा भनेकाे मासु हाे बुबा भनेकाे हाड र छाला भनेका नै हामि थियाै मासु बिना टाँसिन चै सक्दैनथ्याै हामि छालारूपि सन्तान हाड संग किनकि अामा भन्या अामा हुन्छ जसरि देश हुन्छ जे सुकै हाेस भेष ।हामिअामाकाे न्यानाे काखमा पुग्याै तर अामाकाे टाउकाेमा सेताे कपडाले बाधेकाे रैछ अनुहारमा पनि निलाे डाम रैछ । के भाे भनेर साेधिएन पनि । त्यसवेलाकाे जिल्लाकाे सिडियाे पनि राेशनकार्कीकाे घरमै हुनुहुन्थ्याे वहाले बुबालाइ पुलिस केस गर्ने भन्दै हुनुहुन्थ्याे तर अामाले चै मान्नु भएन बरू काेठाबाट सामान चै झिकाइदिनुस बच्चाकाे कपडाहरू थियाे भन्नुु भयाे र वहाहरूले हाम्राे कपडाहरू र केहि पकाउने सामान ल्याइदिनु भयाे । अामालाइ महिला सधंमा काम पनि दिलाइदिने बाचा गर्नु भयाे र अहिले केहि नहुन्जेल मेरै घरमा बस्नु भन्नु भयाे । हामिहरू त्यसदिन देखि त्यहि नै वस्याै वहाकाे एक वटा क्वाटरमा अामा विहान अफिस जानु हुन्थ्याे अनि मलाइ पनि स्कुल परिवर्तन गराइयाे पुल्चाेककाे अहिलेकाे सेलवेज पछाडिकाे सरकारि स्कुलमा कक्षा २ मा । तर दिदिलाइ चै भने अभै पनि स्कुल राखिएन किन त्याे मलाइ नै थाहा छैन ।अब हामिहरू झगडाकाे काेलाहल बाट चै टाढा भयाै। समय नित्य अाप्नाे गतिमा बढिरहेकाे थियाे ।कहिले काहि बद्रिदाइ अाउनु हुन्थ्याे शहर अाएकाे वेलामा
पस्नुहुन्थ्याे हामिलाइ चकलेट ल्याउनु हुन्थ्याे तर बुबाकाे चै अनुहार देखिएकाे थिएन । मेरा माइलाे दाइ हामि बस्ने घर संगैकाे माेटर कारखानामा काम गर्नु हुन्थ्याे बुबाले वहालाइ के भन्नु भएकाे थियाे त्याे त थाहा भएन तर वहा कहिले काहि हामिसंग रिसाएर बाेल्नु हुन्थ्याे भने कहिलेकाहि चै माया गरेर खाजापनि खुवाउनु हुन्थ्याे नै । यसरि दिन रात बित्दै गैरहेकाे थियाे अचानक एकरात म भुइमा सुतिरहेकाे थिए अलि अलि अन्ध्याराे थियाे सुतेकाे भुर्इ हल्लियाे दराज माथी राखिएकाे टिनकाे बाकस कट् कट् कट् गरेर करायाे बाहिर सबै जना ले भुँइचालाे अायाे भुँइचालाे अायाे भन्दै कराउन थाल्य अनि मलाइ पनि तल लगियाे हात समाउदै मैले त्याे बेला भुर्इचालाे भन्ने काे भन्ने ठम्याउनै सकिन । तल चाैरमा गएपछि उ गयाे ! गयाे ! भन्ने सुने काे गयाे ! कता गयाे ! केहि थाहा भएन पनि । मात्र मैले चै त्याे बेला यति बुझे कुनै भुँइचालाे भन्ने मान्छेले हामी बसेकाे घर हल्लाएर गएछ । याे धटना बि.स. 2045 सालकाे हाे ।
हाम्रीअामाले याे समय सम्ममा पेप्सिकाेलाकाे जागिर छाडेर परिवार नियाेजन र महिला संध दुइवटामा काम गर्नु हुन्थ्याे अामालाइ फुर्सद थिएन हाम्रा भविष्य बनाउन । त्यहि बिचमा एक दिन मेराे दिदिकाे र राेशनकार्कीकाे घरमा काम गर्ने शान्ति संग झगडा भएछ झगडाकाे सुरमा दिदि ले घरकाे सामान फुटाइदिएर गाउँमा बुबाकहाँ जान्छु भन्दै रूदै भाग्नु भयाे । बेलुका अामा अाउदा म र बैनि मात्र थियाै अब अामालाइ फसाद भाे दिदि खै भन्दा झगडा गरेर गाउँ गइन भनियाे।भाेलि पल्ट विहानै अामा मामाघर टिकाभैरब तर्फ जानुभयाे दिदि मामाघरमा पनि नअाएकाे कुरा थाहा हुना साथ साेध खाेजकाे भरमा दिदि डुकुछापमा छे रे भन्ने खबर अामाकाे कानमा त पर्याे तर लिन जाने अाट भएन त्यसपछि ।

मेराे घर संगै काे मन्दिर

पस्नुहुन्थ्याे हामिलाइ चकलेट ल्याउनु हुन्थ्याे तर बुबाकाे चै अनुहार देखिएकाे थिएन । मेरा माइलाे दाइ हामि बस्ने घर संगैकाे माेटर कारखानामा काम गर्नु हुन्थ्याे बुबाले वहालाइ के भन्नु भएकाे थियाे त्याे त थाहा भएन तर वहा कहिले काहि हामिसंग रिसाएर बाेल्नु हुन्थ्याे भने कहिलेकाहि चै माया गरेर खाजापनि खुवाउनु हुन्थ्याे नै । यसरि दिन रात बित्दै गैरहेकाे थियाे अचानक एकरात म भुइमा सुतिरहेकाे थिए अलि अलि अन्ध्याराे थियाे सुतेकाे भुर्इ हल्लियाे दराज माथी राखिएकाे टिनकाे बाकस कट् कट् कट् गरेर करायाे बाहिर सबै जना ले भुँइचालाे अायाे भुँइचालाे अायाे भन्दै कराउन थाल्य अनि मलाइ पनि तल लगियाे हात समाउदै मैले त्याे बेला भुर्इचालाे भन्ने काे भन्ने ठम्याउनै सकिन । तल चाैरमा गएपछि उ गयाे ! गयाे ! भन्ने सुने काे गयाे ! कता गयाे ! केहि थाहा भएन पनि । मात्र मैले चै त्याे बेला यति बुझे कुनै भुँइचालाे भन्ने मान्छेले हामी बसेकाे घर हल्लाएर गएछ । याे धटना बि.स. 2045 सालकाे हाे ।हाम्रीअामाले याे समय सम्ममा पेप्सिकाेलाकाे जागिर छाडेर परिवार नियाेजन र महिला संध दुइवटामा काम गर्नु हुन्थ्याे अामालाइ फुर्सद थिएन हाम्रा भविष्य बनाउन । त्यहि बिचमा एक दिन मेराे दिदिकाे र राेशनकार्कीकाे घरमा काम गर्ने शान्ति संग झगडा भएछ झगडाकाे सुरमा दिदि ले घरकाे सामान फुटाइदिएर गाउँमा बुबाकहाँ जान्छु भन्दै रूदै भाग्नु भयाे । बेलुका अामा अाउदा म र बैनि मात्र थियाै अब अामालाइ फसाद भाे दिदि खै भन्दा झगडा गरेर गाउँ गइन भनियाे।भाेलि पल्ट विहानै अामा मामाघर टिकाभैरब तर्फ जानुभयाे दिदि मामाघरमा पनि नअाएकाे कुरा थाहा हुना साथ साेध खाेजकाे भरमा दिदि डुकुछापमा छे रे भन्ने खबर अामाकाे कानमा त पर्याे तर लिन जाने अाट भएन त्यसपछि ।पस्नुहुन्थ्याे हामिलाइ चकलेट ल्याउनु हुन्थ्याे तर बुबाकाे चै अनुहार देखिएकाे थिएन । मेरा माइलाे दाइ हामि बस्ने घर संगैकाे माेटर कारखानामा काम गर्नु हुन्थ्याे बुबाले वहालाइ के भन्नु भएकाे थियाे त्याे त थाहा भएन तर वहा कहिले काहि हामिसंग रिसाएर बाेल्नु हुन्थ्याे भने कहिलेकाहि चै माया गरेर खाजापनि खुवाउनु हुन्थ्याे नै । यसरि दिन रात बित्दै गैरहेकाे थियाे अचानक एकरात म भुइमा सुतिरहेकाे थिए अलि अलि अन्ध्याराे थियाे सुतेकाे भुर्इ हल्लियाे दराज माथी राखिएकाे टिनकाे बाकस कट् कट् कट् गरेर करायाे बाहिर सबै जना ले भुँइचालाे अायाे भुँइचालाे अायाे भन्दै कराउन थाल्य अनि मलाइ पनि तल लगियाे हात समाउदै मैले त्याे बेला भुर्इचालाे भन्ने काे भन्ने ठम्याउनै सकिन । तल चाैरमा गएपछि उ गयाे ! गयाे ! भन्ने सुने काे गयाे ! कता गयाे ! केहि थाहा भएन पनि । मात्र मैले चै त्याे बेला यति बुझे कुनै भुँइचालाे भन्ने मान्छेले हामी बसेकाे घर हल्लाएर गएछ । याे धटना बि.स. 2045 सालकाे हाे ।हाम्रीअामाले याे समय सम्ममा पेप्सिकाेलाकाे जागिर छाडेर परिवार नियाेजन र महिला संध दुइवटामा काम गर्नु हुन्थ्याे अामालाइ फुर्सद थिएन हाम्रा भविष्य बनाउन । त्यहि बिचमा एक दिन मेराे दिदिकाे र राेशनकार्कीकाे घरमा काम गर्ने शान्ति संग झगडा भएछ झगडाकाे सुरमा दिदि ले घरकाे सामान फुटाइदिएर गाउँमा बुबाकहाँ जान्छु भन्दै रूदै भाग्नु भयाे । बेलुका अामा अाउदा म र बैनि मात्र थियाै अब अामालाइ फसाद भाे दिदि खै भन्दा झगडा गरेर गाउँ गइन भनियाे।भाेलि पल्ट विहानै अामा मामाघर टिकाभैरब तर्फ जानुभयाे दिदि मामाघरमा पनि नअाएकाे कुरा थाहा हुना साथ साेध खाेजकाे भरमा दिदि डुकुछापमा छे रे भन्ने खबर अामाकाे कानमा त पर्याे तर लिन जाने अाट भएन त्यसपछि ।पस्नुहुन्थ्याे हामिलाइ चकलेट ल्याउनु हुन्थ्याे तर बुबाकाे चै अनुहार देखिएकाे थिएन । मेरा माइलाे दाइ हामि बस्ने घर संगैकाे माेटर कारखानामा काम गर्नु हुन्थ्याे बुबाले वहालाइ के भन्नु भएकाे थियाे त्याे त थाहा भएन तर वहा कहिले काहि हामिसंग रिसाएर बाेल्नु हुन्थ्याे भने कहिलेकाहि चै माया गरेर खाजापनि खुवाउनु हुन्थ्याे नै । यसरि दिन रात बित्दै गैरहेकाे थियाे अचानक एकरात म भुइमा सुतिरहेकाे थिए अलि अलि अन्ध्याराे थियाे सुतेकाे भुर्इ हल्लियाे दराज माथी राखिएकाे टिनकाे बाकस कट् कट् कट् गरेर करायाे बाहिर सबै जना ले भुँइचालाे अायाे भुँइचालाे अायाे भन्दै कराउन थाल्य अनि मलाइ पनि तल लगियाे हात समाउदै मैले त्याे बेला भुर्इचालाे भन्ने काे भन्ने ठम्याउनै सकिन । तल चाैरमा गएपछि उ गयाे ! गयाे ! भन्ने सुने काे गयाे ! कता गयाे ! केहि थाहा भएन पनि । मात्र मैले चै त्याे बेला यति बुझे कुनै भुँइचालाे भन्ने मान्छेले हामी बसेकाे घर हल्लाएर गएछ । याे धटना बि.स. 2045 सालकाे हाे ।हाम्रीअामाले याे समय सम्ममा पेप्सिकाेलाकाे जागिर छाडेर परिवार नियाेजन र महिला संध दुइवटामा काम गर्नु हुन्थ्याे अामालाइ फुर्सद थिएन हाम्रा भविष्य बनाउन । त्यहि बिचमा एक दिन मेराे दिदिकाे र राेशनकार्कीकाे घरमा काम गर्ने शान्ति संग झगडा भएछ झगडाकाे सुरमा दिदि ले घरकाे सामान फुटाइदिएर गाउँमा बुबाकहाँ जान्छु भन्दै रूदै भाग्नु भयाे । बेलुका अामा अाउदा म र बैनि मात्र थियाै अब अामालाइ फसाद भाे दिदि खै भन्दा झगडा गरेर गाउँ गइन भनियाे।भाेलि पल्ट विहानै अामा मामाघर टिकाभैरब तर्फ जानुभयाे दिदि मामाघरमा पनि नअाएकाे कुरा थाहा हुना साथ साेध खाेजकाे भरमा दिदि डुकुछापमा छे रे भन्ने खबर अामाकाे कानमा त पर्याे तर लिन जाने अाट भएन त्यसपछि ।पस्नुहुन्थ्याे हामिलाइ चकलेट ल्याउनु हुन्थ्याे तर बुबाकाे चै अनुहार देखिएकाे थिएन । मेरा माइलाे दाइ हामि बस्ने घर संगैकाे माेटर कारखानामा काम गर्नु हुन्थ्याे बुबाले वहालाइ के भन्नु भएकाे थियाे त्याे त थाहा भएन तर वहा कहिले काहि हामिसंग रिसाएर बाेल्नु हुन्थ्याे भने कहिलेकाहि चै माया गरेर खाजापनि खुवाउनु हुन्थ्याे नै । यसरि दिन रात बित्दै गैरहेकाे थियाे अचानक एकरात म भुइमा सुतिरहेकाे थिए अलि अलि अन्ध्याराे थियाे सुतेकाे भुर्इ हल्लियाे दराज माथी राखिएकाे टिनकाे बाकस कट् कट् कट् गरेर करायाे बाहिर सबै जना ले भुँइचालाे अायाे भुँइचालाे अायाे भन्दै कराउन थाल्य अनि मलाइ पनि तल लगियाे हात समाउदै मैले त्याे बेला भुर्इचालाे भन्ने काे भन्ने ठम्याउनै सकिन । तल चाैरमा गएपछि उ गयाे ! गयाे ! भन्ने सुने काे गयाे ! कता गयाे ! केहि थाहा भएन पनि । मात्र मैले चै त्याे बेला यति बुझे कुनै भुँइचालाे भन्ने मान्छेले हामी बसेकाे घर हल्लाएर गएछ । याे धटना बि.स. 2045 सालकाे हाे ।हाम्रीअामाले याे समय सम्ममा पेप्सिकाेलाकाे जागिर छाडेर परिवार नियाेजन र महिला संध दुइवटामा काम गर्नु हुन्थ्याे अामालाइ फुर्सद थिएन हाम्रा भविष्य बनाउन । त्यहि बिचमा एक दिन मेराे दिदिकाे र राेशनकार्कीकाे घरमा काम गर्ने शान्ति संग झगडा भएछ झगडाकाे सुरमा दिदि ले घरकाे सामान फुटाइदिएर गाउँमा बुबाकहाँ जान्छु भन्दै रूदै भाग्नु भयाे । बेलुका अामा अाउदा म र बैनि मात्र थियाै अब अामालाइ फसाद भाे दिदि खै भन्दा झगडा गरेर गाउँ गइन भनियाे।भाेलि पल्ट विहानै अामा मामाघर टिकाभैरब तर्फ जानुभयाे दिदि मामाघरमा पनि नअाएकाे कुरा थाहा हुना साथ साेध खाेजकाे भरमा दिदि डुकुछापमा छे रे भन्ने खबर अामाकाे कानमा त पर्याे तर लिन जाने अाट भएन त्यसपछि ।मैले अगाडिनै भनिसकेकाे छु कि समाजले दुःखीलाइ सहानुभुति दिन सक्छ तर निरन्तर साहरा चै दिदैननै अाखिर संध्रष अाफैले गर्ने हाे । हामिलाइ पनि राेशनकार्कीकाे घरबाट हटनु पर्ने परिश्थिती अायाे वहाले अाश्रय दिनु भएकाे काेठामा वहाकै अाफन्त अाउने कुरा चल्याे र त्यसैले गर्दा हामि पुरानाे बानेश्वरमा डेरा गरि वस्याै ।त्यहि बिचमा मेराे स्कुल पनि छुट्याे र म मामाघर मै दाजु भिमसेन र भाइ उत्तम बजगाँइ संग त्यतिकै टिकाभैरबकाे स्कुलमा जान थाले । मेरा मामाघरमा हजुर अामा हुनुहुन्थाे हजुरबुबा त अामा सानाे छदै वित्नु भएकाे थियाे रे अनि मेराे अामाकाे एक दिदि अाप्नाे परिवार संग कलकत्तामै बस्नुहुन्थ्याे र बहिनिकाे भद्रवासमा विवाह भइसकेकाे थियाे । मामाकाे अायस्राेत कहिले कुखुरा पालन कहिले काउलि खेति थियाे । घरमा पुग्ने खेति पनि थियाे ।मामा घरमा भान्जा भान्जी भन्ने हामि मात्रै थियाै किनकि ठुलि अामाकाे संन्तान भारतमा र सानीअामाकाे सन्ताननै थिएनन् पनि। धेरै उपचार गरिसक्नु भएकाे थियाे सानाे बुबाले तर केहि लागेकाे पनि थिएन।एकदिन मलाइ पनि याद छ हाम्री अामाले सानाे अामालाइ बरू मेरै छाेरा लैजा पढाइदे भन्नु भएकाे पनि थियाे र मलाइ जान्छस भनेर साेधेका पनि थिए तर मैले अामालाइ समातेर अहः जान्न भने।यसरि मामा घरमा म हुर्कदै थिए। पैसा देख्न नपाइने समय थियाे काेहि घरमा पाहुना अाए भने उनिहरूकाे अगाडि बसिरहने र जानलाग्दा पछि पछि जाने त्यसपछि ति पाहुनाले १ रूपैया न दिइ सुखै थिएन मलाइ र त्याे पैसा लिएर म पसल तिर लागी हाल्थे ।हामी मामा संग डराउथ्याै त्यति बाेल्दैनथ्याै । हजुरअामाले हामिलाइ गरेकाे मायाकाे चित्रण गर्न म सक्दिन पनि । वहाकाे सम्भनाले नै मलाइ अानन्दित बनाउछ । सायद हामि तिन जनालाइ अाैधि माया पनि गर्नु हुन्थ्याे हजुरअामाले । त्याे समयमा हाम्राे मामाघरमा विजुलिकाे सुबिधा पनि थिएन ।टुकि बत्तिमा बस्नु पर्थ्याे ।धान मकै कुटनलाइ कि त लेले नत्र सिधा प्याङगाउँमै जानु पर्थ्याे । धाँन कुटन जाने भन्नासाथ हामि तयार हुन्थ्याै किनकि अलिकति धान त्यहि वेच्याे अनि पाउराेटि र चिया अन्य खाजा खानपाइने अासले । समय नराेकिकन चलिरहेकै थियाे ।हामिले अब पैसा चिन्न थालेका थियाै पैसा भएपछि जे पनि पाइन्छ मिठाे कुरा ,राम्राे लगाउन पाइन्छ भन्ने बुभेका थियाै । त्यहि बेला देखि नै हामि कमाउने सुरमा थियाै ।विहानै जंगलमा पस्याे लाैसिकाे सिजनमा लाैसी खाेज्याे र बेच्याे ।अनि लुकुन्डाेलमा काेइला बाेक्नलाइ मामालाइ थाहानै नदिइकन बुइगल बाट डाेकाे पछाडि करेसाेमा खसालेर हामि खेल्न गए जस्ताे गरेर लुकुन्डाेल तिर कुदथ्याै । मलाइ राम्ररि याद छ एक चाेटि त काेइला बाेक्दा बाेक्दा मेरा ढाडमा निल डामनै बसेकाे थियाे । बाेक्न पनि त 3 घण्टाकाे बाटाे थियाे लुकुन्डाेलकाे ठाडाे उकालाे हुदै चापागाउँकाे प्याङ्गाउँ सम्म ल्याउनु पर्ने तर याे बाेक्ने बाध्यता चै हैन हामि त्याे बेलामा पैसाकाे भाेकाे भएर चै हाे । अामाले पनि अब बानेश्वरमा नबस्ने र मलाइ पनि सधै स्कुल सार्दा सार्दा गाह्राे भाे भनेर काठामाण्डाैकाे मरू गणेश स्थान तलकाे शान्ति निकुञ्ज स्कुलमा भर्ना गरिदिनु भयाे । अामाले महिला संधकाे जागिर पनि छाडिदिनु भयाे अब अामाकाे जागिरमा उहि परिवारनियाेजनकाे जागिरमात्र थियाे । अब हामि अायाै 2046 सालमा काठमाण्डाैमा । संध्रषकाे चरम भुमिमा ।बि.स. २०४६ सालमा हामि हनुमानढाेका संगैकाे सानाे पशुपति पछाडि डेरा गरि बस्थ्याै । अामा काममा जानुहुन्थ्याे हामि स्कुल । खाजा खर्च चै कहिले काहि बैनि लाइ र मलाइ 1 रूपैया दिएर जानु हुन्थ्याे । म पढने भन्दा पनि गुच्चा खेल्ने, साइकल कुदाउनेमा निपुर्ण थिए बरू बैनि सानै देखि नै पढथि । मलाइ फिल्म हेर्न पाए पछि भाेक पनि लाग्दैनथ्याे त्याे बेला । खल्तिमा कहिल्यै पैसा हुदैन्थ्याे त्यसैले बिहान सबेरै उठेर काष्ठमण्डपकाे चार वटा गणेशकाे मुर्ति मध्ये एकलाइ मैले पैसाकमाउन प्रयाेगमा ल्याउथे । त्यँहा ति गणेशका भक्तहरूले चढाएकाे लड्डु र पेडा मेराे बिहानकाे ब्रेक फास्ट हुन्थ्याे अनि पाचँ दश पैसाकाे चानचुनहरू चै दिउसाे बैनिलाइ र मलाइ खाजा हुन्थ्याे मैले याे नित्य कर्म छाडेकाे पनि थिइन भाेकलाग्याे वा पैसा चाहियाे लाै गणेश भन्दै पुगिहाल्थे ।
स्कुल बिदा हुना साथ म धेरै जसाे रञ्जनाहलमा हुन्थे । एक रूपैयाकाे सबै भन्दा अगाडिकाे टिकट काट्याे अनि फिलिम हेर्याे त्याे पनि दाेराइ तेराइ निरन्तर एउटै फिलिम धेरै पल्ट हेरेहाेला पनि । कहिले काहि त हल प्याक भएकाे बेलामा ठुलाे मान्छे संग टाँसिएर हल भित्र छिर्थे अनि साेधिहाले भने अामा अगाडि गैसक्नु भयाे भनेर भित्र छिर्थे । टिकट जाँच गर्ने सिटमा यदि अाइहालेभने यसाे उठेर १५ –२० मिनेट बाथरूममै बस्थे अनि पुनः हल भित्र पुग्थे । म त्यस्तै थिए त्याे बेलामा । मलाइ सुखभनेकाे फिलिम हेर्ने, धुम्ने ,बाेतल भरि सेता र काला गुच्चा भर्ने नै थियाे । पढाइ भन्ने त मलाइ नै थाहा थिएन तर स्कुलमा सधै २ बिषयमा फेल भएर पनि माथिल्लाे कक्षामा पुग्थे ।
मेराे स्कुल नेवार वस्तिमा थियाे । काठमाण्डाै मरू गणेशस्थान तल शान्ति निकुञ्ज मा.वि. । म स्कुलमा सबै भन्दा फुच्चे नै थिएहाेला त्याे समयमा चै स्कुलमा म स्काउटमा पनि बसेकाे थिए । अाज मलाइ मेराे साथिहरूकाे याद पनि अाइरहेछ याे दिमागमा धेरै साथिहरू छन जसकाे बारेमा नलेखि मेराे याे कथाले पुर्णता पाउदैन पनि ।मेराे साथिहरू भिन्न भिन्न वर्गका थिए काेहि कसैकाे धरमा काम गर्ने थिए काेहि घरै भएका थिए कसैकाे बुबा अामानै थिएनन र उनिहरूलाइ कुनै संस्थाले पढाएकाे थियाे।स्कुल बिदा हुना साथ म धेरै जसाे रञ्जनाहलमा हुन्थे । एक रूपैयाकाे सबै भन्दा अगाडिकाे टिकट काट्याे अनि फिलिम हेर्याे त्याे पनि दाेराइ तेराइ निरन्तर एउटै फिलिम धेरै पल्ट हेरेहाेला पनि । कहिले काहि त हल प्याक भएकाे बेलामा ठुलाे मान्छे संग टाँसिएर हल भित्र छिर्थे अनि साेधिहाले भने अामा अगाडि गैसक्नु भयाे भनेर भित्र छिर्थे । टिकट जाँच गर्ने सिटमा यदि अाइहालेभने यसाे उठेर १५ –२० मिनेट बाथरूममै बस्थे अनि पुनः हल भित्र पुग्थे । म त्यस्तै थिए त्याे बेलामा । मलाइ सुखभनेकाे फिलिम हेर्ने, धुम्ने ,बाेतल भरि सेता र काला गुच्चा भर्ने नै थियाे । पढाइ भन्ने त मलाइ नै थाहा थिएन तर स्कुलमा सधै २ बिषयमा फेल भएर पनि माथिल्लाे कक्षामा पुग्थे ।मेराे स्कुल नेवार वस्तिमा थियाे । काठमाण्डाै मरू गणेशस्थान तल शान्ति निकुञ्ज मा.वि. । म स्कुलमा सबै भन्दा फुच्चे नै थिएहाेला त्याे समयमा चै स्कुलमा म स्काउटमा पनि बसेकाे थिए । अाज मलाइ मेराे साथिहरूकाे याद पनि अाइरहेछ याे दिमागमा धेरै साथिहरू छन जसकाे बारेमा नलेखि मेराे याे कथाले पुर्णता पाउदैन पनि ।मेराे साथिहरू भिन्न भिन्न वर्गका थिए काेहि कसैकाे धरमा काम गर्ने थिए काेहि घरै भएका थिए कसैकाे बुबा अामानै थिएनन र उनिहरूलाइ कुनै संस्थाले पढाएकाे थियाे।स्कुल बिदा हुना साथ म धेरै जसाे रञ्जनाहलमा हुन्थे । एक रूपैयाकाे सबै भन्दा अगाडिकाे टिकट काट्याे अनि फिलिम हेर्याे त्याे पनि दाेराइ तेराइ निरन्तर एउटै फिलिम धेरै पल्ट हेरेहाेला पनि । कहिले काहि त हल प्याक भएकाे बेलामा ठुलाे मान्छे संग टाँसिएर हल भित्र छिर्थे अनि साेधिहाले भने अामा अगाडि गैसक्नु भयाे भनेर भित्र छिर्थे । टिकट जाँच गर्ने सिटमा यदि अाइहालेभने यसाे उठेर १५ –२० मिनेट बाथरूममै बस्थे अनि पुनः हल भित्र पुग्थे । म त्यस्तै थिए त्याे बेलामा । मलाइ सुखभनेकाे फिलिम हेर्ने, धुम्ने ,बाेतल भरि सेता र काला गुच्चा भर्ने नै थियाे । पढाइ भन्ने त मलाइ नै थाहा थिएन तर स्कुलमा सधै २ बिषयमा फेल भएर पनि माथिल्लाे कक्षामा पुग्थे ।मेराे स्कुल नेवार वस्तिमा थियाे । काठमाण्डाै मरू गणेशस्थान तल शान्ति निकुञ्ज मा.वि. । म स्कुलमा सबै भन्दा फुच्चे नै थिएहाेला त्याे समयमा चै स्कुलमा म स्काउटमा पनि बसेकाे थिए । अाज मलाइ मेराे साथिहरूकाे याद पनि अाइरहेछ याे दिमागमा धेरै साथिहरू छन जसकाे बारेमा नलेखि मेराे याे कथाले पुर्णता पाउदैन पनि ।मेराे साथिहरू भिन्न भिन्न वर्गका थिए काेहि कसैकाे धरमा काम गर्ने थिए काेहि घरै भएका थिए कसैकाे बुबा अामानै थिएनन र उनिहरूलाइ कुनै संस्थाले पढाएकाे थियाे।स्कुल बिदा हुना साथ म धेरै जसाे रञ्जनाहलमा हुन्थे । एक रूपैयाकाे सबै भन्दा अगाडिकाे टिकट काट्याे अनि फिलिम हेर्याे त्याे पनि दाेराइ तेराइ निरन्तर एउटै फिलिम धेरै पल्ट हेरेहाेला पनि । कहिले काहि त हल प्याक भएकाे बेलामा ठुलाे मान्छे संग टाँसिएर हल भित्र छिर्थे अनि साेधिहाले भने अामा अगाडि गैसक्नु भयाे भनेर भित्र छिर्थे । टिकट जाँच गर्ने सिटमा यदि अाइहालेभने यसाे उठेर १५ –२० मिनेट बाथरूममै बस्थे अनि पुनः हल भित्र पुग्थे । म त्यस्तै थिए त्याे बेलामा । मलाइ सुखभनेकाे फिलिम हेर्ने, धुम्ने ,बाेतल भरि सेता र काला गुच्चा भर्ने नै थियाे । पढाइ भन्ने त मलाइ नै थाहा थिएन तर स्कुलमा सधै २ बिषयमा फेल भएर पनि माथिल्लाे कक्षामा पुग्थे ।मेराे स्कुल नेवार वस्तिमा थियाे । काठमाण्डाै मरू गणेशस्थान तल शान्ति निकुञ्ज मा.वि. । म स्कुलमा सबै भन्दा फुच्चे नै थिएहाेला त्याे समयमा चै स्कुलमा म स्काउटमा पनि बसेकाे थिए । अाज मलाइ मेराे साथिहरूकाे याद पनि अाइरहेछ याे दिमागमा धेरै साथिहरू छन जसकाे बारेमा नलेखि मेराे याे कथाले पुर्णता पाउदैन पनि ।मेराे साथिहरू भिन्न भिन्न वर्गका थिए काेहि कसैकाे धरमा काम गर्ने थिए काेहि घरै भएका थिए कसैकाे बुबा अामानै थिएनन र उनिहरूलाइ कुनै संस्थाले पढाएकाे थियाे।स्कुल बिदा हुना साथ म धेरै जसाे रञ्जनाहलमा हुन्थे । एक रूपैयाकाे सबै भन्दा अगाडिकाे टिकट काट्याे अनि फिलिम हेर्याे त्याे पनि दाेराइ तेराइ निरन्तर एउटै फिलिम धेरै पल्ट हेरेहाेला पनि । कहिले काहि त हल प्याक भएकाे बेलामा ठुलाे मान्छे संग टाँसिएर हल भित्र छिर्थे अनि साेधिहाले भने अामा अगाडि गैसक्नु भयाे भनेर भित्र छिर्थे । टिकट जाँच गर्ने सिटमा यदि अाइहालेभने यसाे उठेर १५ –२० मिनेट बाथरूममै बस्थे अनि पुनः हल भित्र पुग्थे । म त्यस्तै थिए त्याे बेलामा । मलाइ सुखभनेकाे फिलिम हेर्ने, धुम्ने ,बाेतल भरि सेता र काला गुच्चा भर्ने नै थियाे । पढाइ भन्ने त मलाइ नै थाहा थिएन तर स्कुलमा सधै २ बिषयमा फेल भएर पनि माथिल्लाे कक्षामा पुग्थे ।मेराे स्कुल नेवार वस्तिमा थियाे । काठमाण्डाै मरू गणेशस्थान तल शान्ति निकुञ्ज मा.वि. । म स्कुलमा सबै भन्दा फुच्चे नै थिएहाेला त्याे समयमा चै स्कुलमा म स्काउटमा पनि बसेकाे थिए । अाज मलाइ मेराे साथिहरूकाे याद पनि अाइरहेछ याे दिमागमा धेरै साथिहरू छन जसकाे बारेमा नलेखि मेराे याे कथाले पुर्णता पाउदैन पनि ।मेराे साथिहरू भिन्न भिन्न वर्गका थिए काेहि कसैकाे धरमा काम गर्ने थिए काेहि घरै भएका थिए कसैकाे बुबा अामानै थिएनन र उनिहरूलाइ कुनै संस्थाले पढाएकाे थियाे।एक दिन काेठामा मामा घरकाे हजुर अामा अाउनु भएकाे थियाे वहाले अामालाइ जेठि छाेरि चमेलीले गाउँमा दुःख पाएकि छे चापागाँउमा दुध पुर्याउन अाउछे रे केहि गरेर लेराउनु पर्याे जेठि नातिनिलाइ सधै यसरि त भएन भन्नु भयाे । अामा रूदै कसरि जाउँ म । मलाइ पाेइलगएकि भन्दै गाउँ भरि हल्ला गरेका छन अनि सबै जना मलाइ काट्ने र मार्ने मात्र कुरा मात्र गर्छन रे फेरि बिक्रमकाे बुबाकाे बानि तपाइलाइ पनि थाहा नै छ भन्दै अामा सुक्क सुक्क गर्न थाल्नु भयाे ।रात भरि अामा र हजुरअामा यस्तै गनथन गर्दै बस्नु भएकाे थियाे तर हामिचै सुत्याै ।हाम्री हजुरअामा जब जब हामिकहाँ अाउनुहुन्थ्याे वा हामि जब जब मामाघर जान्थ्याै वहाँले हामिलाइ चामल,गुन्द्रुक,मासकाे दाल ,मस्याैरा ल्याउने र लुकाएर पठाउने गर्नु हुन्थ्याे किन लुकाउने हाे त्याे चै मलाइ थाहा नै भएन तर लाग्छ त्यसबेला मामा /माइजुकाे डरले पनि हुन सक्छ ।एक दिन अामा दिदिलाइ लिन भनेर चापागाउँकाे कुसिनचाैरमा अबस्थित बुढाे मावलिमानै बस्नु भएछ भाेलिपल्ट बिहान देखिनै दिदिलाइ कुरेर अनि दिदिलाइ देख्ना साथ बाेलाउनु भएकाे रे तर दिदि अामालाइ देख्नासाथ दुधकाे क्यान फालेर भागिछन रे बेपत्ताले । यसरि दिदिलाइ नलिइकन अामा पुनः अाउनु भयाे काेठामा । अाएपछि छिमेक संग वहा कुरा गर्दै जेठि छाेरिले दुःख पाइ त्यसलाइ कसरि शहर ल्याउने अाफु गाउँ जाउ मार्लान भन्ने पिर । मरेपनि मरू भनेर जाउँ भने यहा भएका यी दुइकाे पनि बिच्चली के गरू गरू भन्दै कुरा गर्नु भएकाे थियाे ।यसरि दिदि बिना हामि दुइ बहिनि र म अामाकाे साथमा हुर्कदै थियाै।यसै बिच २०४६–४७ सालकाे जनअान्दाेलन काे बिगुल फुकियाे । अान्दाेलनकाे बेलामा हामि त्यहि सानाे पशुपति मन्दिरकै पछाडि बस्थ्याै । धेरैलाइ थाहा पनि हाेला त्याे गल्लीमा त्याे समय भिडियाे देखाउनेकाे लर्काे नै थियाे । अान्दाेलनले धेरै ठुलाे रूप लिइसकेकाे थियाे र हाम्राे स्कुल पनि बिदा गराइयाे । अब अामालाइ अफिस पनि जानै पर्ने घरमा हामिलाइ छाडेर जाउँ भने अामालाइ डर भएरै हाेला अामाले हामिलाइ पनि लगनखेलकाे अफिसमा लिएर जानु भयाे । त्याे बेलामा अहिलेकाे रत्नपार्कमा बसपार्क थियाे । हामि त्यहि बाट साझा यातयातमा चढेर गयाै बाटाेमा जिन्दाबाद र मुर्दावादका नाराहरू चै खुब सुनिएकाे थियाे । मैले केहि नबुझेपनि रमाएकाे थिय म त्याे हुल देखेर तर अामा चै डराइ डराइ हामिलाइ च्याप्प समाउनु हुन्थ्याे ।लगनखेलमा हामि झरेर अफिस पुगेकाे केहि समय पछि अान्दाेलनकारीले साझामा अागाे लगाए रे भन्ने हल्ला भाे अनि रेडियाेले पनि कर्फु लगाउने कुरा भनेकाे छ भन्ने सुनियाे । हामि तिनै जना हत्पत अफिसबाट पुनः अाप्नाे बासस्थानमा लाग्याै । थापाथलि बाट हामि चढेकाे बस उता नजाने भनेर सबैलाइ त्यहि अाेरालियाे र हामि पनि हिडन सुरू गर्याे ।सिहंदरवारकाे शालिक अगाडी ठुलाे धुँइचाे थियाे ।गाडामा तिन चार जनालाइ कुटेर रगताम्य बनाएर धिच्चाइरहेकाे देख्नासाथ अामाले छिटाेजाउँ छिटाे भन्दै हामिलाइ दगुराउनु भयाे हामि फटाफट भद्रकालिहुदै हिडिरह्ययाै । बसन्तपुरकाे शिव पार्वतिकाे मन्दिरमा मात्र के पुगेका थियाे अचानक ड्वाङ ड्वाङ गरेर गाेलिकाे अावाज अायाे । हामिलाइ अामाले धिच्चाएर त्यहि मन्दिरकाे शिहंकाे मुर्ति मुनि लुकाउनु भयाे ।सबै तिर काेलाहल थियाे कसैले ढुङ्गा बर्साउदै थिए कसैले लाठि तेर्साउदै थिए । एकजना पुलिसले हामिलाइ त्यहि अाएर छिटाे घर जानुस कर्फु लागिसक्याे छिटाे जानुस भन्ना साथ हामि अामाकाे हात समाउदै अार्मि व्यारेक साइड बाट काेठामा लाग्याै । त्याे समय निकै कहालिलाग्दाे थियाे हाम्राे लागि किनकि हामि बसेकाे ठाउँमा धेरै झडप हुन्थ्याे । भागेर लुक्ने ठाउँ पनि त्यहि गल्ली नै त थियाे त्यसैले हामिलाइ ग्राहाे पनि थियाे चुपचाप गल्लिकाे काेठामा काेचिनु सिवाए अरू उपाय पनि थिएन । राति राति सधै जसाे ए बत्ति निभा भन्दै कराउदै बाटाेमा हिडने पनि थिए अान्दाेलनकारी हरू । कति चाेटित अन्ध्याराेमै भात खाएका पनि छाै । कति दिन त्यसरि वसियाे त्याे त थाहा छैन तर एक दिन साझ अामा तरकारि किन्न जानलाग्दा म पनि जान्छु भने किनकि बाहिर हेर्न र खेल्न जान नपाएर म छटपटिएकाे थिए । अामाले पनि हिडभन्नु भयाे पसलमा के पुगेका मात्र थियाे सानाे पशुपति बाट एक हुल मान्छे डाैडदै अाए पछाडिबाट पुलिस र अार्मिले खेददै ।अामाले त्याे हुल देख्नासाथ मलाइ हत्पत तान्नु भयाे । गाेलिकाे अावाज अायाे,काेहि चिच्चाएकाे पनि सुनियाे, कतिले त चप्पललै छाडेर नाङ्गाे खुट्टा भाग्दै थिए । हामि हाम्राे काेठा भित्र पस्याै साथमा एकजना अाइमाइ पनि भित्र लामाे स्वास लिदै छिर्नुभयाे । स्वास तल माथि गर्दै वहाँ अामालाइ यसाे भन्दै हुनुहुन्थ्याे दिदि लाैन त्याे हाेटेलकाे भाइलाइ गाेलि लागेर रगताम्य भएकाे छ नि देख्नु भयाे भनेर अामाले के भन्नु भयाे त्याे मलाइ थाहा भएन पनि यसरि २०४६ सालकाे अान्दाेलन बाट चै हामि बाँचेकै थियाै त्यसपछिकाे केहि दिनमा
अामा नराम्राे सित बिरामि हुनुभयाे । घरमा म र मेरि बहिनि सिवाए अरू काेहि थिएनन् अामाकाे टाउकाे माथी बहिनिले सेताे कपडामा पानी हाल्दै बसिरहेकि थिइ म चै उहि गुच्चा गन्दै थिए । अामाले भात पका भन्नु भयाे मैले हत्पत भात पकाउन तयार गरे ।सधै साँझकाे भात पकाउने जिम्मा नै मेराे थियाे अनि भाडा माझ्ने जिम्मा बहिनीकाे थियाे ।भात खाएर हामि सुत्याै तर राति अचानक अामा बर्बराउन थाल्नु भयाे ।लगातार बान्ता पनि गर्दै हुनुहुथ्याे।म मरे भन्दै रून थाल्नु भयाे।मलाइ कसैले खानेकुरामा केहि हालेकाे हुनु पर्छ अाज ।यस्ताे कहिल्यै भएकाे थिइन भन्दै कराउदै हुनुहुन्थ्याे । बहिनी पनि रून थालि अनि म अात्तिएर अामा हस्पताल (त्याे समय मैले अस्पताललाइ हस्पताल भन्थ्य) जाने भनेर साेधे अनि अामाले जाने भनेपछि म राति सायद ११ बजेकाे हुनु पर्छ हाेला डाैडदै सानाे पशुपति संगैकाे अार्मि व्यारेककाे ढाेका पुगे र रूदै मेरी अामाले बान्ता गर्नु भएकाे छ अामालाइ कसैले केहि खुवाइदियाे जस्ताे छ । अामालाइ हस्पताल लानुपर्याे भन्दै रून थाले त्यहि अार्मिकाे एक जनाले एक छिन पखहै भन्दै भित्र जानु भयाे र दुइ जनालाइ मेराे साथमा पठाइदिनु भयाे वहाहरूले नै अामालाइ विर अस्पतालमा पुर्याइदिनु भयाे ।अस्पतालमा भिड थियाे । जनअान्दाेलनकाे धाइतेहरूले अस्पताल भरिभराउ थियाे पनि । अामालाइ भित्र लगेपछि एक जना डा.ले तिम्राे अामाले बिष खाएकाे हाे भनेर साेधे । अामा नराम्राे सित बिरामि हुनुभयाे । घरमा म र मेरि बहिनि सिवाए अरू काेहि थिएनन् अामाकाे टाउकाे माथी बहिनिले सेताे कपडामा पानी हाल्दै बसिरहेकि थिइ म चै उहि गुच्चा गन्दै थिए । अामाले भात पका भन्नु भयाे मैले हत्पत भात पकाउन तयार गरे ।सधै साँझकाे भात पकाउने जिम्मा नै मेराे थियाे अनि भाडा माझ्ने जिम्मा बहिनीकाे थियाे ।भात खाएर हामि सुत्याै तर राति अचानक अामा बर्बराउन थाल्नु भयाे ।लगातार बान्ता पनि गर्दै हुनुहुथ्याे।म मरे भन्दै रून थाल्नु भयाे।मलाइ कसैले खानेकुरामा केहि हालेकाे हुनु पर्छ अाज ।यस्ताे कहिल्यै भएकाे थिइन भन्दै कराउदै हुनुहुन्थ्याे । बहिनी पनि रून थालि अनि म अात्तिएर अामा हस्पताल (त्याे समय मैले अस्पताललाइ हस्पताल भन्थ्य) जाने भनेर साेधे अनि अामाले जाने भनेपछि म राति सायद ११ बजेकाे हुनु पर्छ हाेला डाैडदै सानाे पशुपति संगैकाे अार्मि व्यारेककाे ढाेका पुगे र रूदै मेरी अामाले बान्ता गर्नु भएकाे छ अामालाइ कसैले केहि खुवाइदियाे जस्ताे छ । अामालाइ हस्पताल लानुपर्याे भन्दै रून थाले त्यहि अार्मिकाे एक जनाले एक छिन पखहै भन्दै भित्र जानु भयाे र दुइ जनालाइ मेराे साथमा पठाइदिनु भयाे वहाहरूले नै अामालाइ विर अस्पतालमा पुर्याइदिनु भयाे ।अस्पतालमा भिड थियाे । जनअान्दाेलनकाे धाइतेहरूले अस्पताल भरिभराउ थियाे पनि । अामालाइ भित्र लगेपछि एक जना डा.ले तिम्राे अामाले बिष खाएकाे हाे भनेर साेधे । अामा नराम्राे सित बिरामि हुनुभयाे । घरमा म र मेरि बहिनि सिवाए अरू काेहि थिएनन् अामाकाे टाउकाे माथी बहिनिले सेताे कपडामा पानी हाल्दै बसिरहेकि थिइ म चै उहि गुच्चा गन्दै थिए । अामाले भात पका भन्नु भयाे मैले हत्पत भात पकाउन तयार गरे ।सधै साँझकाे भात पकाउने जिम्मा नै मेराे थियाे अनि भाडा माझ्ने जिम्मा बहिनीकाे थियाे ।भात खाएर हामि सुत्याै तर राति अचानक अामा बर्बराउन थाल्नु भयाे ।लगातार बान्ता पनि गर्दै हुनुहुथ्याे।म मरे भन्दै रून थाल्नु भयाे।मलाइ कसैले खानेकुरामा केहि हालेकाे हुनु पर्छ अाज ।यस्ताे कहिल्यै भएकाे थिइन भन्दै कराउदै हुनुहुन्थ्याे । बहिनी पनि रून थालि अनि म अात्तिएर अामा हस्पताल (त्याे समय मैले अस्पताललाइ हस्पताल भन्थ्य) जाने भनेर साेधे अनि अामाले जाने भनेपछि म राति सायद ११ बजेकाे हुनु पर्छ हाेला डाैडदै सानाे पशुपति संगैकाे अार्मि व्यारेककाे ढाेका पुगे र रूदै मेरी अामाले बान्ता गर्नु भएकाे छ अामालाइ कसैले केहि खुवाइदियाे जस्ताे छ । अामालाइ हस्पताल लानुपर्याे भन्दै रून थाले त्यहि अार्मिकाे एक जनाले एक छिन पखहै भन्दै भित्र जानु भयाे र दुइ जनालाइ मेराे साथमा पठाइदिनु भयाे वहाहरूले नै अामालाइ विर अस्पतालमा पुर्याइदिनु भयाे ।अस्पतालमा भिड थियाे । जनअान्दाेलनकाे धाइतेहरूले अस्पताल भरिभराउ थियाे पनि । अामालाइ भित्र लगेपछि एक जना डा.ले तिम्राे अामाले बिष खाएकाे हाे भनेर साेधे । अामा नराम्राे सित बिरामि हुनुभयाे । घरमा म र मेरि बहिनि सिवाए अरू काेहि थिएनन् अामाकाे टाउकाे माथी बहिनिले सेताे कपडामा पानी हाल्दै बसिरहेकि थिइ म चै उहि गुच्चा गन्दै थिए । अामाले भात पका भन्नु भयाे मैले हत्पत भात पकाउन तयार गरे ।सधै साँझकाे भात पकाउने जिम्मा नै मेराे थियाे अनि भाडा माझ्ने जिम्मा बहिनीकाे थियाे ।भात खाएर हामि सुत्याै तर राति अचानक अामा बर्बराउन थाल्नु भयाे ।लगातार बान्ता पनि गर्दै हुनुहुथ्याे।म मरे भन्दै रून थाल्नु भयाे।मलाइ कसैले खानेकुरामा केहि हालेकाे हुनु पर्छ अाज ।यस्ताे कहिल्यै भएकाे थिइन भन्दै कराउदै हुनुहुन्थ्याे । बहिनी पनि रून थालि अनि म अात्तिएर अामा हस्पताल (त्याे समय मैले अस्पताललाइ हस्पताल भन्थ्य) जाने भनेर साेधे अनि अामाले जाने भनेपछि म राति सायद ११ बजेकाे हुनु पर्छ हाेला डाैडदै सानाे पशुपति संगैकाे अार्मि व्यारेककाे ढाेका पुगे र रूदै मेरी अामाले बान्ता गर्नु भएकाे छ अामालाइ कसैले केहि खुवाइदियाे जस्ताे छ । अामालाइ हस्पताल लानुपर्याे भन्दै रून थाले त्यहि अार्मिकाे एक जनाले एक छिन पखहै भन्दै भित्र जानु भयाे र दुइ जनालाइ मेराे साथमा पठाइदिनु भयाे वहाहरूले नै अामालाइ विर अस्पतालमा पुर्याइदिनु भयाे ।अस्पतालमा भिड थियाे । जनअान्दाेलनकाे धाइतेहरूले अस्पताल भरिभराउ थियाे पनि । अामालाइ भित्र लगेपछि एक जना डा.ले तिम्राे अामाले बिष खाएकाे हाे भनेर साेधे । अामा नराम्राे सित बिरामि हुनुभयाे । घरमा म र मेरि बहिनि सिवाए अरू काेहि थिएनन् अामाकाे टाउकाे माथी बहिनिले सेताे कपडामा पानी हाल्दै बसिरहेकि थिइ म चै उहि गुच्चा गन्दै थिए । अामाले भात पका भन्नु भयाे मैले हत्पत भात पकाउन तयार गरे ।सधै साँझकाे भात पकाउने जिम्मा नै मेराे थियाे अनि भाडा माझ्ने जिम्मा बहिनीकाे थियाे ।भात खाएर हामि सुत्याै तर राति अचानक अामा बर्बराउन थाल्नु भयाे ।लगातार बान्ता पनि गर्दै हुनुहुथ्याे।म मरे भन्दै रून थाल्नु भयाे।मलाइ कसैले खानेकुरामा केहि हालेकाे हुनु पर्छ अाज ।यस्ताे कहिल्यै भएकाे थिइन भन्दै कराउदै हुनुहुन्थ्याे । बहिनी पनि रून थालि अनि म अात्तिएर अामा हस्पताल (त्याे समय मैले अस्पताललाइ हस्पताल भन्थ्य) जाने भनेर साेधे अनि अामाले जाने भनेपछि म राति सायद ११ बजेकाे हुनु पर्छ हाेला डाैडदै सानाे पशुपति संगैकाे अार्मि व्यारेककाे ढाेका पुगे र रूदै मेरी अामाले बान्ता गर्नु भएकाे छ अामालाइ कसैले केहि खुवाइदियाे जस्ताे छ । अामालाइ हस्पताल लानुपर्याे भन्दै रून थाले त्यहि अार्मिकाे एक जनाले एक छिन पखहै भन्दै भित्र जानु भयाे र दुइ जनालाइ मेराे साथमा पठाइदिनु भयाे वहाहरूले नै अामालाइ विर अस्पतालमा पुर्याइदिनु भयाे ।अस्पतालमा भिड थियाे । जनअान्दाेलनकाे धाइतेहरूले अस्पताल भरिभराउ थियाे पनि । अामालाइ भित्र लगेपछि एक जना डा.ले तिम्राे अामाले बिष खाएकाे हाे भनेर साेधे । खै हामिलाइ त थाहा छैन अामा अफिसबाट अाए देखि टाउकाे दुख्याे तिमिहरू के खान्छाै पकाएर खाउँ म चै सुते भन्नु भएकाे थियाे ।एक जना पुलिसदाइले तिमिहरूकाे बुबा खै भनेर साेध्नुभयाे हामिहरू बाबुलाइ छाेडेर भागेर अाएकाे ४ वर्ष भैसक्याे भन्याै ।अनि काे छन यहा तिमिहरूकाे भन्दा काेहि पनि छैनन भने । त्यसकाे केहि समय पछि बहिनिलाइ र मलाइ हेर्दै यस्ता राम्रा बच्चाहुदा हुदै बिष खाने याे अाइमाइ भन्दै अामालाइ धिक्कार्दै थिए । अार्मिदाइहरूले सलिन पानी र केहि अाैषधि किनेर जानुएकाे थियाे मलाइ दश रूपैया पनि दिनु भएकाे थियाे।केहि समय पछिहामि अामालाइ राखेकाे वेड निर पुग्याै त्यहि एक जना नर्सले किन बिषखानु भएकाे भनेर साेधे अामाले मैले बिषचै खाएकाे छैन अफिसमा गाउँका अाफन्तहरू अाएका थिए मलाइ भेटन उनिहरूलेनै खाजा खान जाउँ भने म पनि उनिहरू संगै गए त्यहि खाजा खाएर अाए देखि पेट अनि टाउकाे दुखेकाे थियाे ।घरमा अाएपछि बान्ता पनि भयाे भन्नु भयाे । रातकाे समय थियाे ।जाडाे पनि थियाे बहिनि सानि थिइ भाेकपनि लागेकाे थियाे किनकि अगाडि पकाएकाे खाना खान पाइएकाे पनि थिएन । अामाले तिमिहरूले के खायाै भन्नु भयाे हामिले टाउकाे हल्लाउदै खाएकाे छैन भन्याै पाेल्टा बाट पैसा झिक्न लाग्नु भएकाे थियाे मैले पैसा देखाउदै अार्मिदाइले दिनुभएकाे पैसा देखाए अनि अामाले बहिनिलाइ पनि लगेर केहि खाएर अाइज जा भन्नु भयाे म हुन्छ भनेर बैनिलाइ लिएर बाहिर निस्के ।बिरहस्पिटल वरि परि मध्य रात भएपनि भिड थियाे जनअान्दाेलनकाे धाइतेकाे। जीवनमा पहिलाे पल्ट लास पनि देखे मैले त्यहि डरले मन अलि अलि कस्ताे चै भएकै हाे पनि ।बाहिर खजुरि बिस्कुट र दुध एक गिलासमा बहिनिले र मैले चाेप्दै खाइरहेकाे थियाै अचानक एक जना अंकलले हामिलाइ तिमिहरूकाे अामा हैन अगिन अार्मिकाे गाडिमा ल्याएकाे भनेर साेधे मैले टाउकाे हल्लाउदै हाे भने । अनि घर कहा काे काे छन सबै साेधे मैले पनि सबै बताए । उनले हाम्राे दुध र खजुरि बिस्कुटकाे पैसा पनि तिरिदिए । हामिलाइ भित्र अामाकाे बेड सम्म लिएर गए डा.ले थप सलिनपानि र अाैषधि मगाएका थिए उनले नै ल्याइदिए । अब तिमिहरूकाे अामालाइ ठिक हुन्छ बरू यहि पर मेराे पसल छ तिमिहरू त्याै हिड भाेलि बिहान म ल्याइदिउला भन्नु भयाे र अामाले पनि जाउ न त सुत तिमिहरू भनेर भनेपछि हामि लाग्याे उनि संगै ।पसल भित्र कपडा नै कपडा थियाे। हामिलाइ एउटा कार्पेटमा सुताएर वहाले बाहिर बाट छेसकनि लगाइदिनु भयाे ।बहिनित निदाइहालि ।मलाइ निन्द्रा चै लागेकाे थिएन डरले । विहान त्यहि पसलकाे अंकल अाउनु भयाे तिमिहरूलाइ पुर्याइदिन्छु पहिला चिया खाउँ भन्नु भयाे र साथमा पाउराेटि पनि दिनु भयाे खुब मिठाे मानि खाएकाे थिए त्याे चिया पाउराेटि ।अनि पुर्याउछु भन्नु भयाे मैले पर्दैन भन्दै त्यहा बाट अामा भए छेउ पुगे । अामापनि सबै सामान ठिक पार्दै हुनुहुन्थ्याे । अस्पतालमा बिष खाएर अाएकाे भने पछि सबैले अामालाइ गालि मात्र गरेका रैछन अनि खै के के अाैषधिकाे पैसा पनि चाहिन्छरे भन्दै थिए भन्ने कुरा अामाले संगैकाे वेडमा बस्ने संग कुरा गरेकाे सुनेका थिए ।हामिलाइ अामाले तिमिहरू घर जादै गर म अाउछु भन्नु भयाे ।हामिहरू त्यहाबाट हिडयाै पनि । घरमा पुगेकाे केहि समयमै अामा पनि अाउनु भयाे । डा.लाइ गालि गर्दै मुर्दारहरू मैले नखाएकाे बिषकाे पैसा माग्छन त्यति लामाे पाइप मुखमा हालेर अान्द्रानै बाहिर निकाल्ने अनि पैसा भन्ने खाएकाे भए पाे तिर्ने भन्दै भतभताउनु भयाे । अहिले चै मैले बुभेकाे छु अामाले हामिलाइ पठाएर अस्पताललाइ पैसा नदिइ भागेर अाउनु भएकाे हाे भनेर अब पैसा पनि त थिएनहाेला नि ।हामि बसेकाे वरपर अान्दाेलन पनि बढिनै हुन्थ्याे त्यसमाथि अामाले बिष खाएकाे कुराले टाेलनै हल्लाएकाे थियाे र अामाले हाम्राे काेठा सार्ने निधाे पनि गर्नु भयाे । एक दिन एउटा रिक्सा बाेलाइयाे तिन पाङ्ग्रे अनि भएकाे सुकुल र केहि भाडा र हाम्राे कपडा अनि किताब बाेकेर हिड्याै लगन टाेलमा डेरामा बस्न ।बाटाेमा मरिचेलाइ फाँसि दे ! मरिचे चाेर देश छाेड ! का नाराहरू पनि सुनिएकाे थियाे तर मैले त्याे बेलामा चै मधिसे चाेर सुनेकाे थिए किन मधिसेलाइ गालि गर्दै हिडेकाे भन्ने पाे बुभेकाे थिए तर अहिले चै थाहा भयाे त्याे बेला मरिचमान प्रधानमन्त्रि थिए भनेर ।मलाइ याद छ हामिहरू सुकुलमै थियाै त्याे बेला सम्म ।भर्खर सरेकाे काेठामा त्यहि नै एक वडा मटानाे थियाे जसलाइ खाट बनाएर म चै त्यहि सुत्थे बहिनि र अामा सुकुलमा । टिबि हेर्ने मेराे बानि पनि त्यहि बाटै नै सुरू भयाे । हामि बस्ने काेठा भन्दा उता एक जना अंकलकाे घर थियाे वहाकाे दुइ छाेरा मेरा खेल्ने साथि भएका थिए नाम पनि याद छ प्रज्वल र उज्जवल उनका दुइ दिदि पनि थिए उनिहरूकाे घरमा धेरै जसाे खाजा खान्थे पनि मैले । घरकाे साना तिनाकाम पनि सधाउथ्थे किनकि राति नेपाल टिभिमा रामायण हेर्नलाइ । उनकाे घरकाे टिभि मुन्तिर बसेर रामायण हेरेकाे हिजाे जस्ताे लाग्छ । हामिलाइ माया गर्थ्ये पनि । त्याे चाेक ठुलाे थियाे । चारै तिर बाट घरले धेरेकाे अनि बिचमा बुद्दकाे मन्दिर । कहिलेकाहि टिभि हेर्दा हेर्दा फाेहर अायाे भने काैसिमा एन्टिना एता उता हल्लाउन दगुरिहाल्थ्ये अनि भयाे भयाे भनेर चिच्चाउदै टिभि सफापार्ने काममा लागिहाल्थ्ये । त्यहि बेला नेपालमा प्रजातन्त्र पनि अाएकाे थियाे तर प्रजातन्त्रले अामाकाे जागिरचै खाइदियाे अस्थायी कर्मचारि जति सबैलाइ नेपाल परिवार नियाेजनबाट हटाइयाे अामाकाे साथि गाेदावरिमा बस्ने एकजन मथुरा नामकाे अान्टिकाे पनि जागिर गएकाे थियाे अनि त दुःखले पुनःहामिलाइ च्यापै समाति हाल्याे ।अामाकाे जागिर नभएपछि हाम्राे हालतकाे कुनै सिमानै भएन । त्यसैले नै हाेला हामिहरू धेरै जसाे सानीअामाकाे घर भद्रबास र मामाघरमा पेटपाल्ट धेरै जान्थ्याै र फर्कदा तरकारी ,गुन्द्रुक ,पिठाे,चामलका पाेकाहरू बाेकेर अाउथ्याै। यस्तै गरि बितिरहेकाे थियाे अामाले कसरि पाल्नु भयाे भन्ने कुरा स्वयंअामालाइ थाहा हाेला त्याे समयमा पाएकाे दुःखमैले भन्दा त बढि उनलेनै पाएकि छिन पनि कयाैले मेरि एक्लिअामालाइ नराम्राे नजरले हेरेहाेलान कयाैले नराम्राे बात पनि लगाएहाेलान तर पनि निरन्तर अर्काेकाे जुठाे भाडा माझेरै भएपनि हामिलाइ चै पढाइरहिननै अहिले याे लेख्दा अाँसुपनि अाउछ तर समयले मान्छेलाइ एउटा रसमा त राख्दैन पनि। नाै रसकाे एक बेदना रस एकैछिनमा वीर रसमा पनि बदलिन कत्तिपनि बेर लाग्दाे रैनछ ।
त्यहा सायद केहि महिनामा मात्र बसियाे त्यहाबाट हामि भाेटेबहालमा डेरा सर्याै त्यहिनै हामिले हाम्राे अाफन्त पनि पायाै बुबाकाे मित छाेरि जसकाे पसल पनि थियाे र मेराे जेठि फुपुकाे जेठि छाेरि चम्पा दिदि जाे त्यहि नजिकै डेरा गर्नु भइ बस्नु भएकाे थियाे ।वहाकाे साथले हामिलाइ खालि पेट राखेन पनि ।अहिले पनि मेराे मगजमा ताजा छ हाम्री फुपुकाे छाेरिकाे डेरा पनि त्यहि हाम्राे स्कुल जाने– अाउने बाेटाेमै पर्थ्याे । धेरै जसाे हामि दाजु बहिनी चम्पादिदिकाेमानै खाजा खान छिर्थ्याै पनि वहाले गरेकाे माया न हिजाे विर्सिएकाे थियाे न त अाज र न भाेलि नै बिर्सिन्छ पनि ।
समयले कहा लैजान्छ थाहा छैन हामिलाइ तर दिदिलाइ गाउँ बाट लेराउने कुरा चल्याे अब जसरि पनि ल्याउने भन्ने भाे । एक दिन म र अामा दक्षिणकालिकाे बाटाे हुदै डुकुछाप तिर लाग्याे पुल फर्सिडाेलकाे अनि पहाड थियाे त्याे बेला त्याे बाटाे अहिले मात्रा माेटरबाटाे भएकाे हाे पहिले त पहाड जस्ताे थियाे । दिउसाेकाे समय थियाे अामा र म मात्र थियाै कसैले देख्ला कि भनेर लुकेर तेहा पुगेका ।दिदि धासँ काटन अाउछिनर खहरेकाे खेतमा भन्ने थाहा थियाे हामिलाइ त्यसैले धासँ काटन अाएकाे बेलामै दिदिलाइ ल्याउने निधाे गरेर हामि त्याे धुमाउनेकाे पहाडकाे थुम्काेमा लुकेर बस्याै । केहि धण्टा पछि दिदि र अन्यकाेहि डाेकाे बाेक्दै अाएकाे देखे अामाले मलाइ जा दिदिलाइ तँहिले बाेलाइस भने अाउछेकि भनेर मलाइ पठाउनु भयाे मैले दिदिलाइ नदेखेकाे पनि ५ बर्ष भैसकेकाे थियाे । दिदिकाे एक हातमा हसियाँ थियाे , थाप्लाेमा डाेकाे अनि टाटे पाङ्ग्रे महिलाे धाधँर म दिदि भन्दै अगाडि उभिए ५ वर्ष पछि दिदिलाइ देखे ।दिदिले तँ यहाँ किन अाइस छिटाे गै हाला नत्र तँलाइ पनि मार्छन छिटाे जा भन्दै मलाइ धकेल्नु भयाे र दिदि पनि जानु भयाे । सबैलाइ थाहा नै छ म त साैतेनि अंसियार भएर जन्मेकाे छाेराे । हाम्राे गाउँकाे हरेक घरमा अझै सम्म शिक्षा पुगेकै थिएन पनि जब सम्म बत्ति र बाटाे पुग्दैन तबसम्म हरेक गाउँ अशिक्षाले नै ग्रस्तहुन्छ केहि घरमा उज्यालाे भए पनि अन्ध्याराे घरकाे विचमा बसेकाे त्याे घरहरू पनि अन्ध्याराेनै देखिन्छ ।त्यहा सायद केहि महिनामा मात्र बसियाे त्यहाबाट हामि भाेटेबहालमा डेरा सर्याै त्यहिनै हामिले हाम्राे अाफन्त पनि पायाै बुबाकाे मित छाेरि जसकाे पसल पनि थियाे र मेराे जेठि फुपुकाे जेठि छाेरि चम्पा दिदि जाे त्यहि नजिकै डेरा गर्नु भइ बस्नु भएकाे थियाे ।वहाकाे साथले हामिलाइ खालि पेट राखेन पनि ।अहिले पनि मेराे मगजमा ताजा छ हाम्री फुपुकाे छाेरिकाे डेरा पनि त्यहि हाम्राे स्कुल जाने– अाउने बाेटाेमै पर्थ्याे । धेरै जसाे हामि दाजु बहिनी चम्पादिदिकाेमानै खाजा खान छिर्थ्याै पनि वहाले गरेकाे माया न हिजाे विर्सिएकाे थियाे न त अाज र न भाेलि नै बिर्सिन्छ पनि ।समयले कहा लैजान्छ थाहा छैन हामिलाइ तर दिदिलाइ गाउँ बाट लेराउने कुरा चल्याे अब जसरि पनि ल्याउने भन्ने भाे । एक दिन म र अामा दक्षिणकालिकाे बाटाे हुदै डुकुछाप तिर लाग्याे पुल फर्सिडाेलकाे अनि पहाड थियाे त्याे बेला त्याे बाटाे अहिले मात्रा माेटरबाटाे भएकाे हाे पहिले त पहाड जस्ताे थियाे । दिउसाेकाे समय थियाे अामा र म मात्र थियाै कसैले देख्ला कि भनेर लुकेर तेहा पुगेका ।दिदि धासँ काटन अाउछिनर खहरेकाे खेतमा भन्ने थाहा थियाे हामिलाइ त्यसैले धासँ काटन अाएकाे बेलामै दिदिलाइ ल्याउने निधाे गरेर हामि त्याे धुमाउनेकाे पहाडकाे थुम्काेमा लुकेर बस्याै । केहि धण्टा पछि दिदि र अन्यकाेहि डाेकाे बाेक्दै अाएकाे देखे अामाले मलाइ जा दिदिलाइ तँहिले बाेलाइस भने अाउछेकि भनेर मलाइ पठाउनु भयाे मैले दिदिलाइ नदेखेकाे पनि ५ बर्ष भैसकेकाे थियाे । दिदिकाे एक हातमा हसियाँ थियाे , थाप्लाेमा डाेकाे अनि टाटे पाङ्ग्रे महिलाे धाधँर म दिदि भन्दै अगाडि उभिए ५ वर्ष पछि दिदिलाइ देखे ।दिदिले तँ यहाँ किन अाइस छिटाे गै हाला नत्र तँलाइ पनि मार्छन छिटाे जा भन्दै मलाइ धकेल्नु भयाे र दिदि पनि जानु भयाे । सबैलाइ थाहा नै छ म त साैतेनि अंसियार भएर जन्मेकाे छाेराे । हाम्राे गाउँकाे हरेक घरमा अझै सम्म शिक्षा पुगेकै थिएन पनि जब सम्म बत्ति र बाटाे पुग्दैन तबसम्म हरेक गाउँ अशिक्षाले नै ग्रस्तहुन्छ केहि घरमा उज्यालाे भए पनि अन्ध्याराे घरकाे विचमा बसेकाे त्याे घरहरू पनि अन्ध्याराेनै देखिन्छ ।त्यहा सायद केहि महिनामा मात्र बसियाे त्यहाबाट हामि भाेटेबहालमा डेरा सर्याै त्यहिनै हामिले हाम्राे अाफन्त पनि पायाै बुबाकाे मित छाेरि जसकाे पसल पनि थियाे र मेराे जेठि फुपुकाे जेठि छाेरि चम्पा दिदि जाे त्यहि नजिकै डेरा गर्नु भइ बस्नु भएकाे थियाे ।वहाकाे साथले हामिलाइ खालि पेट राखेन पनि ।अहिले पनि मेराे मगजमा ताजा छ हाम्री फुपुकाे छाेरिकाे डेरा पनि त्यहि हाम्राे स्कुल जाने– अाउने बाेटाेमै पर्थ्याे । धेरै जसाे हामि दाजु बहिनी चम्पादिदिकाेमानै खाजा खान छिर्थ्याै पनि वहाले गरेकाे माया न हिजाे विर्सिएकाे थियाे न त अाज र न भाेलि नै बिर्सिन्छ पनि ।समयले कहा लैजान्छ थाहा छैन हामिलाइ तर दिदिलाइ गाउँ बाट लेराउने कुरा चल्याे अब जसरि पनि ल्याउने भन्ने भाे । एक दिन म र अामा दक्षिणकालिकाे बाटाे हुदै डुकुछाप तिर लाग्याे पुल फर्सिडाेलकाे अनि पहाड थियाे त्याे बेला त्याे बाटाे अहिले मात्रा माेटरबाटाे भएकाे हाे पहिले त पहाड जस्ताे थियाे । दिउसाेकाे समय थियाे अामा र म मात्र थियाै कसैले देख्ला कि भनेर लुकेर तेहा पुगेका ।दिदि धासँ काटन अाउछिनर खहरेकाे खेतमा भन्ने थाहा थियाे हामिलाइ त्यसैले धासँ काटन अाएकाे बेलामै दिदिलाइ ल्याउने निधाे गरेर हामि त्याे धुमाउनेकाे पहाडकाे थुम्काेमा लुकेर बस्याै । केहि धण्टा पछि दिदि र अन्यकाेहि डाेकाे बाेक्दै अाएकाे देखे अामाले मलाइ जा दिदिलाइ तँहिले बाेलाइस भने अाउछेकि भनेर मलाइ पठाउनु भयाे मैले दिदिलाइ नदेखेकाे पनि ५ बर्ष भैसकेकाे थियाे । दिदिकाे एक हातमा हसियाँ थियाे , थाप्लाेमा डाेकाे अनि टाटे पाङ्ग्रे महिलाे धाधँर म दिदि भन्दै अगाडि उभिए ५ वर्ष पछि दिदिलाइ देखे ।दिदिले तँ यहाँ किन अाइस छिटाे गै हाला नत्र तँलाइ पनि मार्छन छिटाे जा भन्दै मलाइ धकेल्नु भयाे र दिदि पनि जानु भयाे । सबैलाइ थाहा नै छ म त साैतेनि अंसियार भएर जन्मेकाे छाेराे । हाम्राे गाउँकाे हरेक घरमा अझै सम्म शिक्षा पुगेकै थिएन पनि जब सम्म बत्ति र बाटाे पुग्दैन तबसम्म हरेक गाउँ अशिक्षाले नै ग्रस्तहुन्छ केहि घरमा उज्यालाे भए पनि अन्ध्याराे घरकाे विचमा बसेकाे त्याे घरहरू पनि अन्ध्याराेनै देखिन्छ ।त्यहा सायद केहि महिनामा मात्र बसियाे त्यहाबाट हामि भाेटेबहालमा डेरा सर्याै त्यहिनै हामिले हाम्राे अाफन्त पनि पायाै बुबाकाे मित छाेरि जसकाे पसल पनि थियाे र मेराे जेठि फुपुकाे जेठि छाेरि चम्पा दिदि जाे त्यहि नजिकै डेरा गर्नु भइ बस्नु भएकाे थियाे ।वहाकाे साथले हामिलाइ खालि पेट राखेन पनि ।अहिले पनि मेराे मगजमा ताजा छ हाम्री फुपुकाे छाेरिकाे डेरा पनि त्यहि हाम्राे स्कुल जाने– अाउने बाेटाेमै पर्थ्याे । धेरै जसाे हामि दाजु बहिनी चम्पादिदिकाेमानै खाजा खान छिर्थ्याै पनि वहाले गरेकाे माया न हिजाे विर्सिएकाे थियाे न त अाज र न भाेलि नै बिर्सिन्छ पनि ।समयले कहा लैजान्छ थाहा छैन हामिलाइ तर दिदिलाइ गाउँ बाट लेराउने कुरा चल्याे अब जसरि पनि ल्याउने भन्ने भाे । एक दिन म र अामा दक्षिणकालिकाे बाटाे हुदै डुकुछाप तिर लाग्याे पुल फर्सिडाेलकाे अनि पहाड थियाे त्याे बेला त्याे बाटाे अहिले मात्रा माेटरबाटाे भएकाे हाे पहिले त पहाड जस्ताे थियाे । दिउसाेकाे समय थियाे अामा र म मात्र थियाै कसैले देख्ला कि भनेर लुकेर तेहा पुगेका ।दिदि धासँ काटन अाउछिनर खहरेकाे खेतमा भन्ने थाहा थियाे हामिलाइ त्यसैले धासँ काटन अाएकाे बेलामै दिदिलाइ ल्याउने निधाे गरेर हामि त्याे धुमाउनेकाे पहाडकाे थुम्काेमा लुकेर बस्याै । केहि धण्टा पछि दिदि र अन्यकाेहि डाेकाे बाेक्दै अाएकाे देखे अामाले मलाइ जा दिदिलाइ तँहिले बाेलाइस भने अाउछेकि भनेर मलाइ पठाउनु भयाे मैले दिदिलाइ नदेखेकाे पनि ५ बर्ष भैसकेकाे थियाे । दिदिकाे एक हातमा हसियाँ थियाे , थाप्लाेमा डाेकाे अनि टाटे पाङ्ग्रे महिलाे धाधँर म दिदि भन्दै अगाडि उभिए ५ वर्ष पछि दिदिलाइ देखे ।दिदिले तँ यहाँ किन अाइस छिटाे गै हाला नत्र तँलाइ पनि मार्छन छिटाे जा भन्दै मलाइ धकेल्नु भयाे र दिदि पनि जानु भयाे । सबैलाइ थाहा नै छ म त साैतेनि अंसियार भएर जन्मेकाे छाेराे । हाम्राे गाउँकाे हरेक घरमा अझै सम्म शिक्षा पुगेकै थिएन पनि जब सम्म बत्ति र बाटाे पुग्दैन तबसम्म हरेक गाउँ अशिक्षाले नै ग्रस्तहुन्छ केहि घरमा उज्यालाे भए पनि अन्ध्याराे घरकाे विचमा बसेकाे त्याे घरहरू पनि अन्ध्याराेनै देखिन्छ ।त्यहा सायद केहि महिनामा मात्र बसियाे त्यहाबाट हामि भाेटेबहालमा डेरा सर्याै त्यहिनै हामिले हाम्राे अाफन्त पनि पायाै बुबाकाे मित छाेरि जसकाे पसल पनि थियाे र मेराे जेठि फुपुकाे जेठि छाेरि चम्पा दिदि जाे त्यहि नजिकै डेरा गर्नु भइ बस्नु भएकाे थियाे ।वहाकाे साथले हामिलाइ खालि पेट राखेन पनि ।अहिले पनि मेराे मगजमा ताजा छ हाम्री फुपुकाे छाेरिकाे डेरा पनि त्यहि हाम्राे स्कुल जाने– अाउने बाेटाेमै पर्थ्याे । धेरै जसाे हामि दाजु बहिनी चम्पादिदिकाेमानै खाजा खान छिर्थ्याै पनि वहाले गरेकाे माया न हिजाे विर्सिएकाे थियाे न त अाज र न भाेलि नै बिर्सिन्छ पनि ।समयले कहा लैजान्छ थाहा छैन हामिलाइ तर दिदिलाइ गाउँ बाट लेराउने कुरा चल्याे अब जसरि पनि ल्याउने भन्ने भाे । एक दिन म र अामा दक्षिणकालिकाे बाटाे हुदै डुकुछाप तिर लाग्याे पुल फर्सिडाेलकाे अनि पहाड थियाे त्याे बेला त्याे बाटाे अहिले मात्रा माेटरबाटाे भएकाे हाे पहिले त पहाड जस्ताे थियाे । दिउसाेकाे समय थियाे अामा र म मात्र थियाै कसैले देख्ला कि भनेर लुकेर तेहा पुगेका ।दिदि धासँ काटन अाउछिनर खहरेकाे खेतमा भन्ने थाहा थियाे हामिलाइ त्यसैले धासँ काटन अाएकाे बेलामै दिदिलाइ ल्याउने निधाे गरेर हामि त्याे धुमाउनेकाे पहाडकाे थुम्काेमा लुकेर बस्याै । केहि धण्टा पछि दिदि र अन्यकाेहि डाेकाे बाेक्दै अाएकाे देखे अामाले मलाइ जा दिदिलाइ तँहिले बाेलाइस भने अाउछेकि भनेर मलाइ पठाउनु भयाे मैले दिदिलाइ नदेखेकाे पनि ५ बर्ष भैसकेकाे थियाे । दिदिकाे एक हातमा हसियाँ थियाे , थाप्लाेमा डाेकाे अनि टाटे पाङ्ग्रे महिलाे धाधँर म दिदि भन्दै अगाडि उभिए ५ वर्ष पछि दिदिलाइ देखे ।दिदिले तँ यहाँ किन अाइस छिटाे गै हाला नत्र तँलाइ पनि मार्छन छिटाे जा भन्दै मलाइ धकेल्नु भयाे र दिदि पनि जानु भयाे । सबैलाइ थाहा नै छ म त साैतेनि अंसियार भएर जन्मेकाे छाेराे । हाम्राे गाउँकाे हरेक घरमा अझै सम्म शिक्षा पुगेकै थिएन पनि जब सम्म बत्ति र बाटाे पुग्दैन तबसम्म हरेक गाउँ अशिक्षाले नै ग्रस्तहुन्छ केहि घरमा उज्यालाे भए पनि अन्ध्याराे घरकाे विचमा बसेकाे त्याे घरहरू पनि अन्ध्याराेनै देखिन्छ ।मलाइ पनि डर थियाे अामालाइ पनि डर नै थियाे धुमाउनेकाे त्याे भिरमा लुकेर बसेकाहामि दुइ अामा छाेरा बुगमति हुदै पुन काेठामै अायाै । अामाले काेठाकाे भाडाँ तिर्न सक्नु भएनछ साँहुले अामालाइ गालिगरेकाे थियाे त्यस पछि हामिलाइ मामा घर पठाइयाे । धेरै बस्थ्याै हामि त्याे समयमा मामा घर किनकि खानलाइ ग्राहाे थियाे हामिलाइ । अामाले एक दिन काेठा सार्नु भएछ पचलि भैरब निर । त्यहि हुँदानै मामाले मेराे वर्तबन्ध पनि गराइदिनु भएकाे थियाे ब्रजबाराहि मन्दिरमा सामुहिक रूपमा ।अब म बुभ्ने अबस्थामा चै पुगेकाे थिए नै । त्यहा पनि हामिलाइ खान चै धाै–धाै नै थियाे । स्कुलबाट अाउने र जाने बेलामा बाटाेमा फलामहरू र सिसिका बाेटल मैले देख्नहुदैन्थ्याे सुटुक्क ल्याउथ्ये काेठामा र संगैकाे कवाडिमा लगेर बेच्थे पनि । अनि मेराे पुरानाे गणेशकाे मन्दिरमा पनि लड्डु कसैले राखिदिएका छनकि भनेर पनि सधै स्कुल जाने अाउनेक्रममा हेर्थ्ये पनि ।पचलि भैरबकाे मुख्य मन्दिर पनि बाकि चै राखेकाे थिइन तर त्यहाका पुजारिले धेरै चाेटि मैले पैसा लिएकाे देखेर कुटेका पनि छन ।अहिले सम्झदा ति पुजारी माथिनै दया लाग्छ किनकि तिनि पनि त्यहि तमासे भगवानकै भरमा त थिए ।मैले पहिले पनि भनि सकेकि समाजले परिवर्त ल्याउने नै हैन परिवर्तन त समाजलाइ हामिले दिलाउने हाे भनेर ।एक दिनअामाकाे चिनजानकाे मान्छेले मलाइ पाइलटकाे घरमा काम गर्न पठाउने कुरा चल्याे ।ति पाइलटले पढाइपनि दिन्छन रे ! अनि पैसा पनि दिन्छन रे ! भन्दै अामाले सम्भाएर जा बाबु नजिकै छ बैनिलाइ सधै स्कुलमा भेटिहाल्छस म पनि अाइहाल्छु यहा खान पनि ग्राह्राे भैरहेकाे छ बरू तैले अलि अलि कमाइस भने मलाइ पनि सजिलाे हुन्छ भन्नु भयाे र म गए ति मान्छे संग ताहाचलकाे माथिल्लाे भागमा । साँझकाे समय थियाे बाटाेमा उ त्यहि हाे अब देखि तँ बस्ने घर भनेर उनले मलाइ तल बाट घर देखाइदिए र अाज चै तँ उताकाे घरमा बस्ने हाे भाेलि पाइलटले तँलाइ हेरेपछि मात्र यता अाउनेहाे भनेर एउटा घरमा लग्नु भयाे ।त्यहा धेरै मान्छेहरू थिए ।एक जनाले ए ! यहि हाे भन्दै मलाइ पुलुपुलु हेरिरहे । तँलाइ भात पकाउन त अाउछ ? मैले जवाफमा अाउछ भने । केहि बेर पछि मलाइ स्टिलकाे गिलासमा कालाे चिया दिइयाे। मलाइ कालाे चिया मन पनि पर्दैन्थ्याे अनि त्यसमाथि पनि स्टिलकाे गिलासकाे चिया अलि अलि खादै थिए अामा र बहिनिकाे याद अायाे ।गिलास त्यहि नै राखे ।एक जनाले मलाइ गालि गर्नु भयाे याे त खै अाप्नाे गिलासपनि माझ्दाे रैनछ अाेइ जा त गिलास खकाल भनेर गालि गरेका मात्र के थिए म राेइदिए अब मलाइ के चाहियाे म पिल पिल गरेर रून सुरूगरे त्याे बेला मैले यति चै सिकेकै थिए कि अाफुलाइ केहि चाहियाे भने राेइदिने बस अब मलाइ त्यहा बस्नु पनि त मन थिएन नि र मैले पनि अामाजाने अामाकाेमाजाने भनेर रून सुरू गरिहाले । त्यसपछि मलाइ फकाउनेकाे भिडनै लाग्याे र अन्त्यमा केहि नलागेपछि अाज यहि सुत भाेलि पुर्याइदिउला भनेर भर्याङ्गमुनि अाेच्यान लगाइदिए म त्यहि नै सुते भाेलि फर्कने साेचमा ।भाेलि पल्ट बिहानै म उठेर ड्रममा राखेकाे पानीले मुख धाेएर घर फर्कनकाे लागी तयार भए । मलाइ अहिले एक छिन बस पछि पुर्याउला भन्नु भयाे । मैले देखेकाे छु अाफै जान सक्छु केहि हुदैन भनेर निस्के । सिमसिम पानि परेकाे थियाे बाटाे त थाहा थिएन तर साेध्दै कालिमाटि अाइपुगेपछि चै घरै अाए जस्ताे भएकाे थियाे मलाइ। काेठामा ढाेका खुल्लै थियाे बहिनि चिया र पप खादै थिइ अामा खान पकाइरहनु भएकाे थियाे ।मलाइ पनि अब अामाले किन अाइस भनेर गालि गर्ने डर थियाे नै ।अनि हतपत्त रूदै भन्न थाले मलाइ हिजाेकाे मान्छेले पाइलटकाे घर भनेर अर्कैकाे घरमा लग्याे अनि बेलुका दुइ चार वटा बाटामा भएकाे भाडा पनि माझ भनेर भन्य त्यहाका मान्छेले । मैले यति ठुलाे भाडा त माझेकाे छैन भन्दा मलाइ कुटन खाेजे अनि म राेइदिए । अाज बिहान घर जान्छु भनेर म त निस्के भनेर अलि अलि झुट बाेलिदिए । अब अामालाइ के चाहियाे एक्लाे छाेराे राेएपछि भाे नराेन अब पर्दैन जान भनेर रू २ हातमा दिएर जा पप लेरा म चिया पकाइदिउला भनेर पठाउनु भयाे । म खुसिले उफरदै निस्के पप लिन ।एक दिन अामाले म अाज घर अाउदिन तिमिहरू राम्ररि चुकुल लगाएर सुत्नु भन्नु भयाे र अामा त्याे दिन अाउनु भएन पनि । हामिहरूकाे काेठामा धेरै जसाे एक छाक नै पकाउने काम हुन्थ्याे बिहान नै टन्नै पकाएर बेलुका पकाउनै नपर्ने गरेर पकाइथ्याे अनि बेलुका तताए पुग्याे पनि ।भाेलि पल्ट बिहान म बाहिर गुच्चा खेल्दै थिए अामाकाे साथमा एक जना लट्टा नै लट्टा परेकी म भन्दा केहि ठुलि लुगा पनि टाटेपाङ्ग्रे लगाएकी संगै अाएकाे देखे । अामाले अाेइ यहा अाइजत तँ भनेर मलाइ बाेलाउनु भयाे चिनिस भनेर साेध्नु भयाे अब कसरि चिन्नु एक छिन यसाे धाेरिएर हेरिर । काेठामा टाटेपाङ्ग्रे धाधरकि ति म भन्दा केहि ठुलिलाइ म मात्र हैन त्यहा हेर्न धेरै जना अाएका थिए वरपरका अनि बहिनिले पनि टुलुटुलि हेरिरहेकि थिइ केहि समय पछि अामाले चिनिस तैले बिक्रम भन्दै मलाइ साेध्नुभयाे । अामाले याे तेरै दिदि हाे नि भनेर चिनाइन पनि म पनि दिदिकाे मुख्यान्जि बसिनैरहे दिदिलाइ हेरेर र अामाले मलाइ दुध लिन पठाउनु भयाे त्याे समय डिडिसिकाे दुध अहिले जस्ताे पाकेटमा हैन बाेटलमा पाइन्थ्याे । लामाे समय अगाडि दिदि राेशनकार्कीकाे घरबाट गएदेखि हामिले दिदिकाे नाम मात्र सुनेका थियाै अाज दिदिलाइ अगाडि देख्दा सपना जस्ताे पनि लागिरहेकाे थियाे।खुसि थिए तर व्यक्तचै गर्न नजानेर हाेला धरि बाहिर धरि भित्र पनि गर्दै थिए ।अनि मेराे किताब देखाउने मेराे गुच्चाहरू खाटामा खन्याउने गर्दै खुसि दर्साइरहेकाे थिए।चिया पप खादा पनि याे पनि खान्छयाै दिदि तिमि भन्दै बारम्बार साेध्दै थिए पनि ।वरपरका छर छिमेकि सबैलाइ थाहा थियाे हाम्राे कथा त्यसैले सबै हतारिदै हाम्री दिदिलाइ हेर्न अाए । कसैले अाेहाे कति लामाे कपाल भन्थ्ये, कसैले राेमा संग अनुहार मिल्दाेरैछ भन्थ्य त काेहि बिक्रमलाइ हेरेपछि हेर्नै नपर्ने पनि भन्थ्ये तर जे भए पनि अब चै एउटा समस्या समाधान भएकाे थियाे दिदिकाे ।अामा कुरा गर्दैहुनु हुन्थ्याे छिमेकि संग यसलाइ गाउँमा काममात्र गराएछन पढाएका पनि रैनछन।अाखिर साैताकाे छाेरि न परि । अाज बिहान दुध पुर्याउन अाएकि रैछि बाटाेमा देखे याे पनि रूदै अाइहालि म संगै । मेराे बच्चाहरूमा यसैलेनै सबैभन्दा धेरै दुःख पाइ । यसकाे उमेर पनि १३ –१४ भैसक्याे अब स्कुल हालु भने पनि मान्दिनहाेला के गर्ने भनेर ।अामाले लगभग तिन दिन सम्म दिदिलाइ नवाहि दिदै कपालकाे लिखा र जुम्रा केलाइदिदै बसेकाे मलाइ याद पनि छ ।त्याे समयमा पहिला हामि दुइ बहिनी र मलाइ त अामालाइ पाल्न ग्राह्राे अब त्यसमाथि दिदिकाे अागमन झन सुख त कताहाे कता ।त्यहि बिचमा अामाकाे एक जना साथिकाे अाफन्त हुनुहुन्थ्याे थानकाेटमा वहाकाे फाेटाेस्टुडियाे रैछ त्यस स्टुडियाेमा एक जना फाेटाे धुलाउन न्युराेडकाे हिकाेलामा जाने र स्टुडियाेमा सधाउने र सफासुध्धर गर्ने मान्छे भयमा राम्राेहुने थियाे भन्ने कुरा चल्याे र मलाइ 2048 सालमा उक्त स्टुडियाेमा काममा पठाइयाे ।समयकाे कुदाइ र हाम्राे हिडाइकाे गति अलि फरक थियाे हामि भन्दा धेरै अगाडि समय कुदिरहेकाे थियाे। अब म पनि कमाउने भैसकेकाे थिए १२ वर्षकाे उमेरबाटै ।थानकाेटमा मेराे बास थियाे बिहान स्कुल जाने बेलामा रिलकाे बट्टा र नेगेटिभका टुक्रा झाेलामा हाल्याे अनि थानकाेटहुदै सुन्धरा अायाे त्यसपछि न्युराेडकाे ड्रिमल्याण्ड कलर ल्यावमा फाेटाे धुलाउनलाइ छाड्एर स्कुलमा पढन छिर्याे ।बेलुका फर्कदा धुलाइएका फाेटाेहरू बाेक्याे पुनः थानकाेटमै पुग्याे ।नित्यकर्म यसरिनै बितिरहेका थियाे मेराे ।यता अामाले पनि बाफलमा काेठा सार्नु भएछ रू ३०० मात्र भाडा थियाे त्याे बेलामा हामि बस्ने काेठाकाे ।दिदिलाइ त्रिपुरेश्वरकाे एक वटा अफिसमा काममा पनि पठाउनु भएछ बैनि त स्कुल पढथिनै उसकाे पढाइ पनि राम्राे थियाे मेराे भन्दा । कहिले काहि म अाउथे बाफलमा। समय यसरिनै चलिरहेकाे थियाे तर समयलाइ हाम्राे सुख चै मन परेकाे थिएन पनि ।एक दिन दिदिकाे विवाह गराउने कुरा घरमा चल्यकाे रैछ म त थानकाेटमै काम गर्थे अब विवाह त गर्ने तर उमेर चै विवाह याेग्य चै थिएन । सायद १५ वर्ष मात्र थिइन हाेला । त्यसबेला दिदिकाे अब विवाह कसेले गरिदिने खर्च गर्न काे अधि सर्ने भन्नेकुराले अामालाइ सताएकाे पनि थियाे । अनि मलाइनै अामाले पाटनकाे मंगलबजारमा बुबालाइ कुरा गर्न पठाउनु भयाे । मैले बुबालाइ नदेखेकाे पनि लामाे समय भैसक्यकाे थियाे । मंगलबजारमा त्याे बेला मालपाेत कार्यालय थियाे बुबा त्यहि कतै बस्नु भएकाे छ भन्ने हामिलाइ थाहा थियाे पनि । म मंगलबजारकाे बुबा चिया खान अाउने पसलमा कुरेर बसिरहे अामा चै अलि परनै बस्नु भएकाे थियाे ताकि बुबाले नदेखुन भनेर । सायद धेरैनै कुरेर बसेका थियाै हामि बुबालाइ अब जानु पर्ला भनेकाे त एक जना संग बुबा चुराेट तान्दै परबाट अाएकाे देखे मैले ।बुबालाइ देख्ना साथ मेराे मुटुपनि जाेडले चलेकाे थियाे लगभग ७ वर्ष पछि बुबालाइ देखेकाे थिए । डर पनि लागिरहेकाे थियाे अनि म बुबाले नदेख्ने गरेर अर्काे बाटाे तिर लाग्य र मालपाेतकाे भर्याङ निर लुकेर बसे अामालाइ पनि मैले देखिन पनि । एक छिन बसिरहे बुबालाइ च्याइ च्याइ हेरिरहे ।बुबा त्यहि चिया खादै कागजमा के के लेख्दै हुनुहन्थ्याे । सायद मलाइ कहाँ बाट जाेस अायाे थाहा छैन म थुक निल्दै निल्दै बुबा छेउ पुगे ।बुबाले मेराे मुख हेर्ना साथ चिन्नु भयाे ए ! कहा बाट अाइस तँ ड्याम भनेर बुबाले चस्मा मास्तिरबाट हेर्नु भयाे त्याे समय बुबा लेख्न र पढनलाइ चस्मा लगाउन पर्ने भै सक्नु भएकाे रैछ । मैले थुक निल्दै भने मामा घर जानलागेकाे थिए पैसा हरायाे अनि तपाइलाइ यँहा कुरेर बस्या बिहान देखि भनेर झुटाे बाेलि दिए । ए ! अनि भाेक लाग्या छ ? भनेर साेध्नु भयाे मैले मुन्टाे हल्लाउदै छैन भन्ने उत्तरदिए । तँलाइ ड्याम भाेकलाग्या छैन भन्छ भन्दै मलाइ तरकारि र माल्पा मगाइदिनु भयाे ।बुबाले त्यहा सबैलाइ मेराे परिचय पनि गराउनु भयाे याे मेराे कान्छाे छाेराे कान्छि पट्टिकाे ।यसकि अामालाइ दुःख नहाेस भनेर शहर ल्याए यिनिहरूले कस्काे कस्काे कुरा सुनेर मलाइ छाडेर गए अाज कहाँ बाट याे चै मलाइ खाेज्दै अाइपुग्याे भन्दै सबैलाइ सुनाइरहनु भएकाे थियाे ।बुबा खुसि देखिनु भयकाे जस्ताे लाग्छ मलाइ त्याे समय । त्यसपछि बुबाले मलाइ काेठामा हिड भन्नु भयाे र मलाइ मंगलबजार मालपाेतकाे दक्षिण बाटाे बाट लिएर जानु भयाे एकतल्ला माथिकाे काेठामा । त्यहा मेरि दिदी पनि हुनुहुन्थ्याे वहा त्यहिनै दिदि हाे जसकाे न्वारन कै दिन म जन्मेकाे थिए र वहाकाे र मेराे एकै दिन न्वारन पनि भएकाे थियाे ।मलाइ चिनाउनु भयाे दिदिलाइ याे तेराे भाइ बिक्रम भनेर अनि मैले त दिदिलाइ चिनि पनि हाले किनकि त्याे समयमा हाम्रि सबै दिदि बहिनीकाे अनुहार लगभग एउटैनै देखिन्थ्याे बुबाकाे गाेता गएका छनहाम्रा सबै दिदि बहिनिहरू । दिदिले चिया पकाएर बुबालाइ र मलाइ दिनु भयाे म चुपचाप चिया खाइरहे । केहि बेर पछि म मामाघर जान्छु भने अनि बुबाले पख पख भाेलि जालास भन्नु भयाे मैले जीद्दि गरे हैन जानुपर्छ मामाघरमा मेराे किताब छुटेकाे छ भने थप झुट बाेलिहाल्य । ए अनि कति पढिस भन्नु भयाे कक्षा ८ मा पढदै छु भने अनि बैनि नि ५ मा भने


त्यसपछि बुबालाइ मैले जान्छु भने । दिदि संग पनि बिदा मागे दिदिले मुस्कान दिदै टाउकाे हल्लाएर हस भनिन । अब अामाले जे कामकाे लागि पठाउनु भएकाे त्याे कामकाे कुरा त मैले त्यँहा गर्न पनि सकिन म टाउकाे कन्याउदै ढाेका बाट बाहिर निस्के बिस्तारै न बुबा अाइ हाल्नु हुन्छ कि भनेर । नभन्दै बुबा अाउनु भयाे मलाइ पख पख भन्नु भयाे र रू ५० हातमा राखिदिनु भयाे अब मलाइ के चाहियाे मैले बुबालाइ बुबा अामाले भन्नु भएकाे दिदिकाे बिवाह गराउने रे । त्यति मात्र के भनेकाे थिए तेराे अामालाइ जे मन लाग्छ तेहि गर भन्नु भयाे । त्यसपछि म त्यहाबाट निस्के ।


बाटाेमा म अामालाइ हेर्दै थिए कता हुनुहुन्छ भनेर अामा अाइपुग्नु भयाे अनि तेराे बुबाले के भन्य त भनेर साेध्नु भयाे मैले बुबाले भनेकै कुरा भन्न साथ अामाले मलाइ र बुबालाइ गालि गर्दै पाटन ढाेकाकाे बस स्टेसनमा लिएर जानु भयाे । मलाइ जहा सम्मलाग्छ त्याे समय सम्म अामामा चिडचिड पनि अाइसकेकाे थियाे नअावस पनि किन सधै पसिना बगाएर हिडेपनि कहिलै नराेक्किने समस्या देखिरहेपछि ।
अब कसरि बिवाह गराउने साेचले अामालाइ पिराेल्याे पनि हाेला । माइतिकाे अासपनि त थियाे अामालाइ त्यसकाे भाेलि पल्टै अामा मामाघर जानु भएकाे थियाे । त्यहाबाट अाएपछि अामाकाे मुहार अलि मलिनाे देखेकाे थिए । संगैकाे काेठामा बस्ने डाेल्मा दिदिसंग अामाले कुरा गरेकाे सुनेकाे थिए मैले। मामाघरमा मामालाइ भान्जिकाे बिवाह गर्ने कुरा गरेकाे मात्र मामाले त्यति चाँडै तलाइ किन छाेरिकाे बिवाह गर्नहतार अनि बिक्रमकाे बुबालाइ साेधिस कि साेधिनस भनेर साेध्नु भयाे रे अनि अहिले बिवाह गर्नु पर्दैन भन्नु भएकाे रैछ ।
हाम्रि दिदि सानै बाट पढन बाट बन्चित । सानाेमा नै डाेकाे र नाम्लाे थाप्लाेमा । अाप्नाे अामा संग भन्दा साैतेनिअामाकाे काखमा हुर्केकी पनि । गालि गर्याेकाे पिलपिल गरिहाल्ने । हुनत घरमा बिवााहकाे कुरा भएदेखिनै दिदि रून थाल्नु भएकाे थियाे नै अामाले पहिला माया गरेर फकाइरहनु भएकाे पनि थियाे तर नमाने पछि तर्साउन पनि थाल्नु भएकाे थियाे । यदि तैले बिवाह गरिनस भने म भाइ बहिनिलाइ लिएर खाेलामा हाम फाल्छु भनेर ।
बिवाहकाे कुरा निक्कै अगाडि बढ्याे तर खर्चकाे समस्या त थियाेनै । अामाले अाफुले चिनेकाे जानेकाे कसैलाइ भन्न बाकि राख्नु भएन पनि तर धेरै अाफन्त बाट अामा निरास हुनुभएकाे थियाे । त्यहिक्रममा म पनि त काम गर्थे दिदिले पनि अलि अलि कमाउनु भएकाे रैछ सायद २/३ हजार भन्दा चै बढि हैन नै हाेला अनि म काम गर्ने ठाउँकाे मान्छेलाइ अामाले तेहि सालबाट तिहारमा टिका लगाएर भाइ पनि बनाउनु भएकाे थियाे वहाले मलाइ दिदिकाे विवाहमा खर्च लाग्ला भनेर रू१२००० पनि पठाइदिनु भएकाे थियाे यता उता गरेर खर्चकाे जाेहाे पनि हुदैथियाे नै तर अाफन्त चै सबै जीउदै लास भएर बसेका थिए त्याे समय ।
बिबाहकाे लागि साइत जुर्याे बि.स. २०४९ साल फागुन २९ गते स्थान उहि गुह्रेश्वरि मन्दिर परिसर अनि सबैलाइ खबर भाे । जन्तिहरू पनि थाेरै अाएका थिए अामालाइ ग्राह्राेनहाेस भनेर हाेला । म त्याे समयकाे फाेटाेग्राफरमा नियुक्ति भए । पुरेत पनि बाफलकै एक जना बाहुन थिए जन्तिकै घर छेउका । म खुसि पनि थिए । क्यादान गराउनकाे लागि पुरेतले लाै दुलहिकाे अामा, बुबा, मामा,भाइ अाउनु पर्याे भने मैले अामाकाे मुख हेरे अनि अामा जिस्केर बाेल्या जस्ताे गर्दै यसकाे बुबालाइ सन्चाे छैन बुबा अाएनन मामाकाे घर अलि टाढा छ मामाले भ्याएनन म छु मेरि अामा छिन र दुलहिकाे भाइ छ भन्दै मलाइ अगाडि बाेलाउनु भयाे बिवाहमा अाउनेलाइ अामाले चाैरमा खाना खाने व्यबस्था पनि गर्नु भएका थियाे । सानाे बुबा त अाउनु भएकाे थिएननै तर सानाेअामा र वहाकाे दाजु भाइ खलक हुनुहून्थ्याे ।त्यसबेला दिदिले सानाे ममिकै घर छेउ तल मितिनि बनाउनु पनि भएकाे थियाे। वहाहरूकाे परिवार पनि अाउनु भएकाे थियाे ।अामा दिदिकै मित अामा संग कुरा गर्दै यसलाइ बिवाह गराए बल्ल अानन्द भाे केटाकाे घर पनि नजिकै छ । माेटर कारखाना पनि रैछ साेझाे देखेरनै बिवाह गराएकाे हुँ भन्दै रून पनि थाल्नु भयाे ।
हामि बिवाहकाे काम सकेर काेठामा अायाे । त्याे दिन खल्लाे पनि लागेकाे थियाे मलाइ अनि भाेलि पल्ट बिहानै के गर्दै छे मेराे दिदि भनेर दिदिकाे घर संगै बस्ने एक जना चिनजानकाे काेठामा गए अनि चियाएर यसाे दिदिलाइ हेरेकाे दिदि अाेडनेले अाधा मुख छाेपेर भाडा माझ्दै हुनुहुन्थ्याे बाहिर अागनमा ।
दिदिकाे बिवाह भयाे अामाकाे पनि मन हलुकाे भयाेहाेला । यहा बाट म कथा पछि अगाडि बढाउने नै छु तर त्याे भन्दा पहिले मेराे स्कुल जीवनकाे कथा यसमा राख्नै पर्छ नत्र अन्याय हुन्छ किनकि स्कुल जीवनले नै मलाइ यहा सम्म पनि पुर्याएकाे छ । कक्षा ३ मा शान्ति निकुञ्ज मा.बि.मा म र बैनी चै कक्षा १ मा भर्ना भयाै बानेश्वरबाट डेरा सरेपछि ।
कक्षा ३ मा मलाइ त्याे बेला खेचा भन्ने गर्थे धेरै जसाे साथिहरूले के भनेकाे भन्ने त्याे बेला थाहा थिएन तर अहिले थाहा भाे नेवारिमा खेचा भनेकाे क्षेत्रि बाहुन भन्ने अर्थ रैछ । मैले पहिले नै भनि सके म पढने मान्छे हैन भनेर । कयाै पल्ट म कुखुरा बनेकाे छु । बेन्चमाथि उभिएकाे छु । हातकाे पछाडि डस्टर पनि खाएकै छु। नखाउ पनि किन हाेम वर्क गर्ने बानि पनि त थिएन मेराे । पहिलाे चरणकाे स्कुल यात्रा सुकुलमै बिताइयाे ४ कक्षा सम्म त। मेच चै कक्षा ५ मा पुगे पछि । त्यहा पुगेपछि मेराे साथिहरू पनि थपिए त्यसमध्ये सबै भन्दा मिल्ने साथि #शुदर्शन रञ्जनलाल श्रेष्ठ नै थिए ।हाल शुदर्शन याे संसारमा छैन उसकाे कथा म पछि भन्छुनै उसले अात्महत्या गरेकाे थियाे 2058 मा किन ? के कारण थियाे? त्याे म पछि कथामा पस्कने छु नै । त्याे समय हामि तिनजना स्काउटमा पनि थियाै । मैले भनिहाले म संग त्याे बेला पैसा हुदैनथ्याे र खाजा पनि गणेशकै मन्दिरकाे हुन्थ्याे त्याे पनि कहा सधै पाउनु नी । शुदर्सन संग पैैसा नभएकाे दिन चै हुदैन्थ्याे उसकाे बुबाले उसलाइ पैसा पनि दिने अनि अामा जाे हुनुहुन्थाे उसकाे उसलाइ र बुबालाइ छाडेर गएपनि बेला बेलामा स्कुलमा अाएर पैसा पनि दिने गर्नु हुन्थाे अनि उ धेरै जसाे मलाइ हाप टाइममा खाजा खान लिएर हिड्थ्याे पनि म उसंग नै हुन्थ्ये पनि । मान्छे रिसालु कालाे भए पनि मन चै कमलाे र दया भएकाे नै थियाे शुदर्शनकाे । अनि कक्षाकाे राम्राे चिटिक्क परेकाे पातलाे ज्यान भएकाे रञ्जन काे कुरा नै नगरू क्यारे कहिले काहि त रिस र डाहा नै उठ्थ्याे हाेला त्याे बेला हामिलाइ किनकि उ जस्ताे राम्राे त्याे समयकाे कक्षामा अरू चै थिएनन हामिलाइ राम्राे लाग्नेहरू सबै उ संग बाेल्थे पनि नरिसाउ पनि कसरि हैन । सायद कक्षा ५ वा ६ मा रञ्जन भर्ना हुन अाएकाे हुनु पर्छ त्याे बेला ।
नपढने ,कक्षा काेठामा निदाउने,अल्छि र लास्ट पिरेड मा भाग्ने काे भन्दा पहिलाे नाममा म पनि हुन्थे हाेला । स्काउटमा सबै भन्दा राम्राे भुमिका सायद रञ्जन ,शुदर्शन र हामिभन्दा एक व्याज तलकाे निभाले नै निभाएका थिए हाेला स्काउटले हाम्राे पढाइलाइ पनि असर गरेकै थियाे । मलाइ याद छ रञ्जनकाे घरमा म धेरै चाेटि छिरेकाे छु ,खाजा पनि खाएकै छु अनि उसकाे धरमा अायुर्वेदका रसहरू पनि लिएकै छु काेठाहरू सितल हुन्थे । जहा सम्म याद छ एक जना भाइ र बहिनि पनि थिय कि उसकाे । त्याे बेला हास्नेशैलि बाट सबै जना प्रवाहित नै हुन्थे । रञ्जन र शुर्दशन म संग भए पछि मलाइ निर्धक्ता थियाे स्कुलमा सायद याे कुरा उनिहरूलाइ थाहा थिएन पनि ।
कक्षा ७ सम्ममा अाइपुग्दा यि दुबै साथिहरू छुटिएका थिए र पनि कहिले काहि स्कुलमा अाउने भेटहुने चै गर्थेनै तर सुदर्शनकाे चै उ बाचुन्जेल मसंग भेटनै हुन्थ्याे । त्याे समय उद्दब, सुन्दर,रमेश,लुःज पनि साथि भैसकेका थिए। धढि धुमेसरि हाम्राे समयपनि धुमिरहेकाे थियाे ।
अब म सबै कक्षाकाे कुरा छाडेर सिधा कक्षा दशमा जादै छु ।
म कक्षा १० काे टेस्ट परिक्षामा म फेल भए त्याे पनि ७ वटा विषयमा २ वटामा मात्र पास अब फेल पनि किन नहुनु नि सधै कुखुरा बन्ने ,बेन्चमाथि कान समातेर बस्ने अनि डस्टर र चक खाने।
स्कुलकाे त्याे कथा म फेरि छुन्छु नै अब फेरि म पहिलेकाे कथामा छिर्दै छु ।दिदिकाे विवाह भयाे ।
समयकाे सुइले एक दिन मलाइ थानकाेट जान बाट बञ्चित गरायाे पुनः बाफलकाे त्याे गल्लिमा ल्याएर छाडिदियाे म पहिले कमाउने अब पुनः बेराेजगार तर अामालाइ दुःख दिन पनि त बाकि नै थियाे हाेला नी । त्यहि समयतिर हाे वा अलि अगाडिनै हाे अामाकाे दिदिलाइ अामाले लालबन्दिबाट ल्याउनु भयकाे थियाे । कसरि लालबन्दिमा अाइपुग्नु भयाे जब पहिले कलकत्तामा हुनुहुन्थ्याे भन्ने त्याे चै मलाइ थाहा छैन तर यति चै थाहा छ उनकाे ५ जना बच्चामा 2 जनालाइ पहिलेनै मामा र हजुरअामाले कलकत्ताबाट ल्याएर मामाघरमै पढाउनु भएकाे थियाे ।
लालबन्दि बाट अाएका हाम्रि ठुलि अामा र उनका दुइ छाेरा र एक छाेरि हामि संगै एकै काेठामा बस्थे एक वटा काेठा अनि बस्ने मान्छे चै ६ जना ग्राेहाे चै त्याे थिएन तर सबैकाे पेट भर्नेकाम चै ग्राह्राे थियाे अामालाइ । केहि समय पछि एउटा छाेरालाइ हजुरअामाले लग्नु भयाे मामाघरमै ।दुःख जिलाे गरेर अामाले सबैलाइ हेरिनै रहनु भएकै थियाे म पनि त्यहि बेला देखि संगैकाे कारखानामा बनेकाे पुष्टकारि ,निम्कि,तिलाैरि अनि बेसार ,खुर्सानि,जीराकाे पाकेटहरू बिहाननै साइकलमा राखेर पसल पसलमा बेच्न हिड्थे र ९ बजे सम्म अाइसकेर स्कुल तिर छिर्थे । केहि पैसा म पनि कमाउने नै भै सकेकाे थिए नै ।
सगै काेठामा बस्ने डाेल्मा अान्टिकाे सहयाेग बाट ३/४ महिना पछि ठुलिअामालाइ काम खाेज्दिनु भयाे अब कमाउनेकाे संख्या बढदै थियाे । सायद यकिन त भन्न सक्दिन ६ महिना पछि ठुलिअामा कमाउन सक्ने भएपछि चै हामि संग नबसेर संगै अर्काे काेठा लिएर बस्नु भएकाे थियाे ।
त्यहि समय अामालाइ दुःखले दुःख दिदैथियाे र मदन अंकलले रू १०,००० सापट दिएर चिया पसल किन्नु सधै दुःख भयाे तिमिहरूलाइ भन्दै रिन सहयाेग गर्नु भयाे र पहिलाे पल्ट अाफन्त हराएका हामिले अाफन्त भेटायाै।
अब म पनि चलाख भैसकेकाे थिए । झुट बाेल्न मलाइ कसैले सिकाउनै पर्दैन्थ्याे अामाले राखेकाे पसलबाट पैसा चाेर्ने चाेर पनि बनि सकेकाे थिए । पसलमा मासु एक किलाेलेरा त भनेर अामाले पठाउनु भयाे भने ४ पाउ किन्ने र एक पाउकाे पैसा खल्तिमा राख्ने डाका भैसकेकाे थिए । मलाइ त्याे बेला दुःख , संध्रष केहि मतलब थिएन अामाले कसरि हुर्काइन त्याे सब मनन गर्ने मेराे फुर्सद कहा हुन्थ्याे किताब किन्न पैसा माग्याे बरू किताब भन्या पछि किनुला अाज फलानाे हल मा फलानाे फिल्म लाग्या छ भन्याे हिडयाे हल तिर यस्तै थिए । खल्तिमा सधै गुच्चा बजिरहेकै हुन्थ्याे ।
एक दिन हाेलि पुर्णिमा अाउदै थियाे टाेलका साथिहरू संग वेलुन लिएर हिडेका थियाै अचानक एक जनाले काैसिमा कसैलाइ बेलुन हिर्काइदिएछ । त्यहाबाट तथानाम भन्दै दुइ जना कराउदै हामिलाइ खेदन सुरू गरे अब म चै चलाख मान्छे थिए त्यसैले भागिन पनि किनकि बेलुन मैले हान्या पनि त हैन नी भन्ने साेच मेराे दिमागमा थियाे नै म चुपचाप केहि थाहा नभए जसरि वेलुन बाेकेर हिडिरहे तर ति मान्छेले मलाइ च्याप्प कठालाेमा समातेर हिर्काउनु सम्म हिर्काए म रूदै मैले हैन मैले हैन भनेर चिच्चाइरहे तर कुटाइ चलिरह्रयाे म चै राेइरहे।म त खराब छाेराे थिए अामाकाे न त दुःख बुझेकाे न त सुख दिननै खाेजेकाे । म अब फुर्तिदेखाउने भैसकेकाे थिए । घरमा एक दिन कुरा चल्याे अब अामाले पहिला जाेडेकाे खेतबारीकाे कुत काेठामा ल्याउने त्यहि समयहाेला कि दिदि र म दशैमा गाउँ गयाै लामाे समय भैसकेकाे थियाे गाउँ नछिरेकाे म पनि । अाफन्त धेरै भएकाे परिवार थियाे हाम्राे म हिराे बन्दै रत्नपार्ककाे साइडमा बेच्न राखेकाे पुरानाे डिङ्गाे जुत्ता सस्ताेमा किनेर जिन्स पाइट ढल्काउदै दिदि संग गाउँ गए दशै मनाउन ।
मेराे खल्तिमा केहि ५ का नयाँ नाेटहरू थिए । गाउँमा पहिले हामि काकिकाे घरमा छिर्याै नछिराै पनि किन वहाले हामिलाइ माया पनि त गर्नु हुन्थ्याे । काकिकहा केहि वेर बसेर खाजा खायाै भलाकुसारि भाे दिदि र काकिकाे अनि बुबा अाउनु भयाे कि भनेर घरकाे बाटाे लाग्याै। दशैले गाउँ रमाइलाे नै थियाे बाटाेमा हिड्दा सबैले हामिलाइ हेर्दै कुरागरेका हुन्थे । लामाे समय पछि गाउँ छिरेकाे मलाइ काे हाे ? पनि भनेर साेध्थे अनि दिदिले मेराे भाइ बिक्रम भन्दै उत्तर दिनु हुन्थ्याे । म जन्मेकाे घरले मलाइ टुलुटुलु हेरिरहेकाे थियाे मैले पनि हेरे एक छिन अडिएर । अामाले मलाइ पहिलेनै सिकाउनु भएकाे थियाे गाउँमा कसैले केहि दिए भने नखानु तर किन त्यसाे भनेकाे मलाइ थाहा छैन । घर भित्र छिर्याै ठुलि अामालाइ नमस्कार गर्याै अनि अामाले पनि माया गरेर दहि दिनु भयाे बुबा पनि संगै हुनुहुन्थ्याे दिदि चाेटामा जानु भयाे त्यहा मेराे जेठाे दाइकाे छाेरालाइ फरियाकाे काेक्राे बनाएर राखिएकाे थियाे सानाे थियाे तर सानाे बेलाकाे म जस्तै काटिकुटि।
अनि दशैकाे टिकाकाे दिन हाम्राे घरमा साँझ टिकालगाउने कार्यक्रम भयाे । पहिला बुबाले सबैलाइ लगाइदिनु भयाे । सबैले राेलक्रम अनुसार टिका थापे म त कान्छाे छाेरा थिए मेराे पालि लास्टमा थियाे । दाजुहरूले सबैले बुबालाइ टिका थाप्दै पैसा खुट्टामा राख्दै गर्दा अब मैले पनि राख्नै पर्याे मन नमानी नमानी नयाँ ५ काे नाेट बुबाकाे पाउमा राखे । ए ढ्याम त पनि कमाउने भैसकिस कि के हाे ? भन्दै मलाइ जिस्काउनु भयाे । क्रमानुक्रम अामाले अनि ठुलाे दाइ माइलाे दाइ गर्दै टिका अाफुभन्दा ठुलाेले लगाउदै जादा त मेराे खल्ति पनि रितियाे अब के गर्ने अनि दिदि बहिनिले पैसा पाउने मात्र त्यसकारण दिदिलाइ इसारा गरेर पैसा माग्य र काम टारे पनि । त्याे दशै नै एउटा रमाइलाे दशै थियाे मेराे लागी सबै परिवार संगै बसेर मनाएकाे तर त्यहाँ मेरी अामा र बैनि थिएनन परिस्थिती र अशिक्षाकाे बादलले मडारिएकाे गाउँ थियाे परिवार थियाे शिक्षा अाउन बाकिनै थियाे । भाेलि पल्ट पिढिमा हामि निस्कने कुरा भाे मामा घर जाने अनुमति ठुलिअामा र बुबा संग माग्याै र बुबाले त्यहि बेला अब कति शहरमा बस्छाै यहा अाएर अाप्नाे खेति पाति हेर्नु भन्नु तेरि अामालाइ भन्दै हामिलाइ विदा दिनुभयाे ठुलिअामाले पनि तिमिहरूकाे भाग हामिले खाकाे छैनाै अहिले पनि पाटनमै तेराे बुबाकाे मा नै पुगेकाे छ भन्नु भयाे । त्याे के भनेकाे मलाइ थाहा थिएन पनि किन भनेकाे त्याे पनि मैले बुझेकाे थिइन मात्र यति बुभेकाे थिए पुर्णिमा नसकिदै सबैकाेमा गएर टिका लगाउदै पैसा जम्मा गर्ने । मेराे लागी दशैनै पैसाकमाउने सिजन थियाे गुच्चा टन्न बाेटलमा भर्ने शु–अबसर।
समयकाे गति बिना दम कुदेकाे थियाे तर हामि चै दम लगाउदै थियाे अाप्नाे समयलाइ कुदाउन । एक दिन भान्जाेकाे अागमन भाे सानै उमेरमै मेरि दिदि अामा बनिन जीम्वेवारि थपियाे हाेला । एक महिना पछि सुत्केरि पाल्न अामाले काेठामा दिदिलाइ ल्याउनु भयाे सुत्केरि हामिले राख्याै मात्र पाल्न त भिनाजुले नै पाल्नु भयाे खर्च दिदिलाइ नै दिनुभएकाे थियाे । हाम्राे दुःख भिनाजुलाइ राम्ररि थाहा थियाे नै ।
त्याे बेला म साेखिन भैसकेकाे थिए मलाइ पाइन्ट पनि अाइरन गर्नु पर्ने सधै हिराे देखिनु पर्ने ,भैमा सुत्न नचाहने तर काेठामा खाट थिएन । एक दिन त्यहि साेखले काैसिमा फालेकाे भिनिस्टाकाे ढाेका मागे घरपेटि संग र मलाइ पनि लैजान त भनेर दिनुभयाे त्यसपछि त्यसकाे साइड साइडमा इट्टा राखेर खाट बनाए मैले अनि त खाटमा सुत्ने राजा भैहाल्य म त्याे बेला ।
स्कुलकाे साथी शुदर्शनकाे जिन्स पाइन्ट, जुत्ता,छालाकाे पेटि उसले मलाइ दिन्थ्याे उ हाम्राे स्कुलमा नपढेपनि म संग चै भेट भैरहन्थ्याे म पनि स्कुल बिदा भयाेकि उ कहाँ पुगि हाल्थे । एक दिन स्कुलमा पढिरहेका थियाै हाप टाइम भाे हल्ला सुनियाे गणेशस्थानमा गणेशले धुटुुधुटु दुध खाएरे भनेर । यति सम्म भाे कि सबै सर मिस पनिहेर्न जानुभाे अनि हामि पनि गयाै ।लाइन धेरै लामाे थियाे मान्छेहरू काेचिएर बसेका थिए लाइनमा । कसैले दुधकाे पाकेट कसैले दुधकाे सिसि बाेक्दै लाइनमा जादै र फर्केनेहरू भन्दै थिए मैले खुवाएकाे दुधत धटधटि पिए गणेशले । सबै जना अब कलि समाप्त भाे क्यारे गणेशनै साक्षात भै हाल्नु भाे भन्दै थिए। अब म पनि डराए केहि पाप गरेकाे कुरा सम्भन थाले त्याे बेला सम्ममा मैले अामाकाे पैसा चाेर्ने गर्थे अनि कहिलेकाहि झुट बाेल्थे र पनि तर्सिए म। बैनी संग भएकाे पैसाले दुध किन्याै तर चढाउन कुनै गणेशकाे मन्दिर खालि थिएन । बैनिलाइ लिएर स्कुलबाट ताहाचलकाे बाटाे लाग्याै बाटाेमा जाे काेहि त्यहि गणेशकाे उत्पत्ति र हातमा दुधकाे भाडामा उभिएकाे देखिएका थिए र मैले पनि दुध किनेकै थिए । ताहाचलकाे गणेश मन्दिरमा एक छिन लाइनमा बसेर अाधा मैले र अाधा बैनिले दुध चढायाै मैले मनमनै अब चै त्यस्ताे केहि पैसा चाेर्दिन मलाइ माफिदेउ ल भगवान भनेर।
मेराे उमेर बढदै थियाे म पनि अब अलि अलि सम्हालिदै थिय कमजाेरि पनि थाहा हुदैथियाे ।अामाकाे दुःख पनि कतै बुभेकाे हाे कि जस्ताे चै भैरहेकाे थियाे । स्कुलमा पढाइ राम्राे थिएन किनकि म नै नपढने मान्छे काे पढाइचै कहा राम्राे हुन्थ्याे मैले बिस्तारै पढनु पर्छ भन्ने त बुभे तर सारै ढिला भैसकेकाे रैछ । हाम्राे पसल हटाउनु पर्ने भाे घरपेटिले नै पसल राख्ने कुरा भयाे त्यस पछि हामिले बाफलकाे काेठा पनि छाड्याे ।
बाफल बाट हामि सिधा हनुमान ढाेकामै बस्न पुग्याै । त्याे बेला अामा नराम्राे सित थला पर्नु भयाे । घरमा खानलाइ केहि थिएन दशै अाउदै थियाे बहिनिलाइ अामाले सानाे ममिकहा पठाइदिनु भयाे । घरमा म र अामा मात्र । त्याे दुःख चै सायद मैले नजिक बाट नियालेकाे छु । अामा पनि सायद २५ दिननै थला पर्नु भएकाे हुनु पर्छ । काेठामा न चामल थियाे न त चिनि मैले मेराे साथिसंग पैसा मागेर चिनि किनेर हामि अामा छाेराले ताताे पानि खाएकाे कहिल्यै बिर्सदैनाै पनि ।
अनि असनमा गएर मुरारि मकै ,कप्टेराे र प्लास्टिक किनेर ल्याए र काेठामा मकै भुटेर प्लास्टिकमा प्याक गरेर जयनेपाल हलकाे टिकट काउन्टर संगै रहेकाे माइकल दाइकाे पसलमा बेच्न सुरू गरे याे क्रम २ महिनामात्र चलेकाे थियाे ।
त्यसकाे केहि महिनामै पुनः सरसापट गरेर हाँडिगाउँमा पसल राख्नु भयाे अामाले म त्याे समय कक्षा १० मा पढने पनि भैसकेकाे थिए । बहिनि ८ मा । दुःख जिलाे यस्तै चलेपनि सुखमा सबै बिर्सने बानि मेराे त्याे बेला देखिनै थियाे । कक्षा १० मा टुयुसन गएर पनि पढेर पनि म टेस्टमा फेलभए । अामाले पुन ढुङ्गेअड्डामा काेठा लिनु भयाे पसल चै कलंकिकाे खसिबजारमा ।
म त बिग्रिएकाे मान्छे , समस्या माथि समस्या थप्ने मान्छे अामाकाे अाश र विश्वास काे केन्द्रनै मै थिए । तर म नै मात्तिएकाे थिए । अब म फेल भएकाे थिइन त्याे बेला अामा फेल हुन भएकाे थियाे अामाकै अाँखामा । नहाेस पनि किन ? समाजले अामालाइ भन्न केहि बाकि राखेकाे पनि त ! थिएन त्यहि समाजलाइ एक दिन मेराे छाेराले जवाफ दिन्छ भन्ने अाशमा दुःख सहेर बाँचेकि थिइन मेरि अामा । छाेराे नै कुलङगार निस्के पछि अामाले के नै गर्न सक्थिन तर पनि अाशकाे पाेकाे बाेकेकै थिइन गहभरि अाँखामा अाँसु राख्दै फेल भएकाे कुरामा मलाइ अामाले भनेकाे कुरा अाज पनि ताजै छ । तेराे बाबुले मलाइ मार्ला भनेर म निस्के तिमिहरू लाइ हलि बनाउलान भनेर मैले ल्याए तर अाज याे दिन देख्न रैछ तेराे दिदिलाइ त कति दुःख गरेर ल्याए त्याे तैले पनि बुझेकाे छस म केहि भन्दिन तँ जे गरे नि गर तर एस. एल .सि. चै पास गरेरै देखा
यहि कुराले मलाइ सतायाे केहि साेचिन मात्र सानाे बेला देखिकाे सबैकुरा सम्झे रात भरि अनि कहिले फागुन २ गते अाउछ र स्कुल जाउला भन्ने भै रहयाे । स्कुलमा म लगाएत घेरै साथिहरू फेल भएका थिए पनि ।स्कुलमा अब म निरन्तर हाजिरहुन थाले भाेलि पढाउने बिषय अगिल्लाे दिन नै पढने बानि बसाल्न सुरू गरे केहि महिना पछि मलाइ बुद्दरत्न मानन्धर सर ले अफिसमा बाेलाउनु भयाे । तिम्राे पढाइ राम्राे छ तर अंग्रेजिमा धेरै कमजाेरि रैछ के गर्ने भन्नु भयाे र टियुसन जाउँ पनि भन्नु भयाे मैले यति मात्र भने सर टियुसन जाने खर्च छैन अामालाइ घेरै दुःख छ त्यहिबेला मनिका मिसले म पढाइदिन्छु फ्रि मा पैसा पर्दैन भन्नु भयाे म वहाकाे नयाँ बजारमा रहेकाे घरमा स्कुल सकिना साथ जान्थे तिन महिना वहाले मलाइ राम्ररि ग्रामर सिकाइदिनु पनि भयाे । म अब सुध्रिएकाे जस्ताे थिए तर पनि मातिन चै मातिएकै थिए मेराे साथिहरूमा गणेश,रमेश र सुन्दरनै थिए त्याे बेला यि साथिहरूकाे क्षण अमिट छ मेराे जिवनमा । सबैकाे अा–अाप्नै व्यथा थियाे हाेला रमेश अरूकाे धरमा काम गरेर पढेकाे मान्छे ,सुन्दर दाजु दिदिहरू संगै बसेर पढेकाे मान्छे र गणेश एक तल्लाे जातकाे हेपाइ खपेर समाज संगै जुधेकाे मान्छे म अाफन्तनै हराएकाे मान्छे एक्लि अामाले पढाएकाे मान्छे।
मान्छे संगतले बन्छ अनि संगतले विग्रन्छ संगतले नै कुन गतमा पुर्याउछ भन्ने चै संगतबाट नै थाहा हुन्छ । स्कुलमा फेल भएर कक्षामा छिरे देखि पहिलाे र द्राेस्राे बेन्चमा बस्न सुरू गरे । साथिहरू बनाए तर केहि हप्तामै त्याे बेन्चलाइ तिरस्कार गरे । मैले त्याे समय देखि भाेलि पढाउने बिषय पहिलेनै घरमा पढने गर्थे । मेराे जग बलियाे थिएन पढाइकाे र पनि पुनः बलियाे बनाउदै थिए म । एक दिन हिसाबकाे केहि प्रश्न कालाे पाटिमा अायाे सरले कसले छिटाे सकाउछ लाै हेरू भन्नु भयाे तर संगैकाे राम्राे पढने साथि रत्नमान भन्दा म अगाडि त भए तर सरले गालि गर्दै साथिकाेहेर्दै लेख्या त हाेला नि भन्नु भयाे र हेर्न पनि रूचाउनु भएन । फेरि त्यहि दिन एकाउन्टकाे पिरियडमा साथिहरू पछाडि कुरा गर्दै थिए मिसले मलाइ चकले हिर्काउदै चुपलाग कति हल्ला गरिरहन्छ याे भन्नु भयाे बस अब के चाहिएकाे थियाे र मलाइ तुरून्तै उठे र लास्ट बेन्चमा बसे एक्लै न त हल्ला गर्ने मान्छे हुने न त कसैकाे सार्नु पर्ने त्याे समयदेखि मैले पढनकाे लास्ट बेन्च राेजे ।अब त यति सम्म भैसकेकाे थियाेकि स्कुल बिदा भयाे भने पिरलाग्ने थियाे किनकि मन मिल्ने नयाँ साथि पनि पाइसकेकाे थिए मैले । पुरानाे र नयाँकाे समिश्रण थियाे साथिमा पनि ।स्कुलमा त्याे समय म चै बिशेष गरेर गणेशकै साथि थिए किन त्याे पनि थाहा छैन न उसकाे राशि मेष र मेराे शिहं भएर हाे वा केहि । उ पढाइमा राम्राे र लेखनमा पनि पाेक्त । उ संगै उसकाे घरमा एकै थालमा पनि खान्थ्याै । उसकाे बुबा अामा र अाफन्तले मलाइ माया पनि गर्थे । गणेश स्कुल नअाएकाे दिनमा म उसकाे घरमा पुगिसकेकाे हुन्थे । रमेशलाइ राजेश हमालकाे भुत ले कहिल्यै छाडदैन्थ्याे त्याे वेला उसकाे हिडाइ पनि हमाल बाेलाइ पनि हमाल अनि पातलाे ज्यानकाे सुन्दरलाइ भने हतपत्त यता उता यस्ताे तेस्ताे केहि चासाे थिएन । पढन र हाेमवर्क गर्न निरन्तर लागि पर्ने ।
यि सबै साथि त्याे बेला म भन्दा पढाइमा राम्राे बिद्यार्थि थिए स्कुलकाे ।
एक तिरबाट  म पढदै थिए अर्काे तिर बाट स्कुलले पनि काेचिङ क्लास संचालन गरेर नयाँ सरहरू राखेर भए पनि पढाइलाइ जाेड दिरहेका थिए । त्यहि बेला प्रत्रिकामा पनि एस एल सि लाइ मध्य नजर गरेर प्रश्नाेत्तर अाउथाे त्याे पनि किनेर पढन थालियाे । टेष्टमा पास त भइयाे तर धेरै साथिहरू छुटे हाम्राे । त्यहि समयनै हाेला जीवनमा पहिलाे पल्ट भट्टिमा छिरेर जाँड पनि मुखमा हालेकाे थिए त्यहि समयहाेला चुराेट पनि तानेकाे थिए पहिलाे पल्ट । रमाइलाे पनि गरिरहेका नै थियाे अचानक एस.एस.सि. दिन अायाे तर गणेशकाे खुट्टामा रिक्साले कुल्चेर उ बिरामि भै भै पनि जाँच दिन पुग्याे उसलाइ ल्याउने पुर्याउने काम सुन्दर र मैले कहिले काहि चै गरेका थियाै । एस एल सी काे नतिजा अायाे मिल्ने साथि केहि छुटे पुनः दुःख नपाउनेले सुखकाे अनुभुति गर्न सक्दैन ।त्याे चै हाे पनि किनकि हिजाे कहिले नपढने म अब पढनदास भैसकेकाे थिए । पढेपछि पास भैइन्छ र जागीर पाइन्छ भन्ने सपना बाेकेकाे म एस एल सि पछि जागिर भन्दा बढि सान्ताेना नै पाए अब कलेजकाे यात्रा शुरू भयाे कलेजमा स्कलरसिप पाए । पढाइ खर्चमा कमि गराए केहि भए पनि राहत भयाे हाेला भन्दै १८ वर्ष पुगेकाे म त्याे बेला अहिले लेख्दा समेत काे ४१ वर्ष पुग्दैछु त्याे एक खण्ड लाइ यहि बिश्राम .....

Comments

Popular posts from this blog

काेराेना पछि काे फाेटाेग्राफी सेवा उधाेगकाे चुनाैतिहरू